چکیده:
تحقیق حاضر، به تشریح، تولید و بازتولید عدالت براساس منابع سهگانه نظام سیاسی اسلام، جهت سیاستگذاریهای کلان و نقش تاثیرگذار عدالت در توسعه اجتماعی و تصمیمگیری سیاسی و اجتماعی میپردازد. مبنای مفهومی و نظری مباحث پژوهش، براساس اندیشه اسلامی و نظر امام خمینی قدس سره در کتابهای «شرح حدیث جنود عقل و جهل» و نیز کتاب «چهل حدیث» میباشد. براساس این، طبق اندیشه امام خمینی قدس سره انسانها دارای سهلایه وجودی، شامل: عقل، نفس و جسم هستند و دین نیز شامل اعتقادات، اخلاق و احکام (فقه) است. بنابراین، مقاله پیشرو درصدد است سطوح عدالت را در سه محور اعتقادی، اخلاقی و فقهی و همچنین تاثیر آنها بر یکدیگر را تبیین نماید.
The present study has intended to describe, produce and reproduce justice based on the three sources of Islamic political system, for macro policies and the effectual role of justice in social development and political and social decision making. The conceptual and theoretical basis of the research topics is based on Islamic thought and Imam Khomeini's view in his books of "Sharh-e hadith-e Junud-e `Aql wa Jahl" and "Sharh-e Chehel Hadith". As understood, on Imam Khomeini's thought, human has existential tensions, including: wisdom, soul and body, and religion includes beliefs, ethics and feqh. Therefore, the paper seeks to explain the levels of justice in three axes of belief, ethics and feqh, as well as their impact on each other.
خلاصه ماشینی:
بنابراین عدالت در اندیشه اسلامی از مهمترین مبانی اسلامی هم در عرصه اعتقادی و هم اجرایی و عینی است لذا اعتقاد به عدل الهی و اعتقاد به حسن و قبح در انسان میتواند تأثیر بسیار زیادی در سعادت و شقاوت انسان داشته باشد.
(سیدرضی، 1386: 210) طبق ابعاد سهگانه اسلام، عدالت اخلاقی مربوط به بعد گرایشها و ویژگیهای عاطفی انسان و متعلق آن، قلب است که نمود اخلاق عملی در جامعه است و در عرصه سیاست شامل اخلاق سیاسی یا سیاست اخلاقی میشود.
(همو، 1378: 386) امام خمینی معتقد است که هریک از این مراتب بر مراتب دیگر اثر دارد که این اثر ناشی از نسبت ظاهریت و باطنیت آنهاست؛ لذا میفرمایند: اگر مثلا حاسه بصری چیزی را ادراک کند، از آن اثری در حسن بصر برزخی واقع میشود به مناسبت آن نشئه و از آن اثری در بصر قلبی باطنی واقع شود به مناسبت آن نشئه و همینطور آثار قلبیه در دو نشئه دیگر نیز ظاهر گردد.
لذا اگر بتواند در بخش اعتقادی، عقل و روح خود را تربیت کند و به کمال برساند و نسبت به اصول دین خود، ایمان داشته باشد و روحانیت خود را درک کند؛ میتواند بین قوای نفسانی خود اعتدال ایجاد کند و حقایق و معارف الهیه و آنچه از عالم نور و طهارت است را بفهمد و ملکه وجودی خود کند، در این جاست که امام میفرمایند: عظمت انسان به روحیت روح انسان است، عظمت انسان به اخلاق و رفتار و کردار انسان است.