چکیده:
بررسی سینوپتیکی شرایط جوی همزمان با بارشهای شدید استانهای خراسان رضوی و شمالی و همچنین چگونگی توزیع زمانی - مکانی آنها، هدف اصلی این مطالعه است. در این مطالعه بارش بیشتر از 20 میلیمتر به عنوان معیار روزهای دارای بارندگی شدید مشخص شده است. از پارمترهای فشار سطح دریا و دما سطحی به منظور بررسی شرایط سطح زمین در هنگام وقوع بارشهای شدید استفاده شده است، نم ویژه و جهت باد در سطح 700 هکتوپاسکال به منظور رهگیری منبع رطوبتی این بارشها مورد بررسی قرار گرفته، ضمن آن که سطح 500 هکتوپاسکال به عنوان سطح مطلوب در بررسی الگوهای سینوپتیک مطالعه شده است. جهت و سرعت باد در سطح 300 هکتوپاسکال نیز برای بررسی نقش رود بادها در ایجاد بارشهای شدید، ارزیابی شدهاند. دادههای مذکور در بازه زمانی 11 ساله (1995- 2005) و به صورت روزانه اخذ شدهاند. شناسایی سه الگوی توزیع زمانی - مکانی بارشهای شدید و شرایط جوی همزمان با آنها از نتایج این مطالعه است که عبارتند از: 1- دورهی سرد: کانون بارشهای شدید در جنوب منطقه مورد مطالعه، که الگوی سینوپتیکی همزمان با آن فرود بلند مدیترانه میباشد و دریای سرخ نیز به عنوان منبع رطوبتی این بارشها شناسایی شدهاند. در سطح زمین نیز تشکیل یک سیکلون قابل مشاهده است 2- دوره گرم: کانون بارشهای شدید در شمال منطقه مورد مطالعه، که دارای سه الگوی سینوپتیکی فرود شرق خزر، سیستم بندالی واقع در شمال شرق خزر و عقب نشینی کانونهای پرفشار جنب حاره میباشد و منبع رطوبتی این بارشها دریای خزر بوده و وجود گرادیان شدید فشار در سطح زمین نیز قابل شناسایی میباشد 3- دوره گذار: کانون بارشهای شدید در مرکز منطقه مورد مطالعه، که تمام شرایط جوی آن ترکیبی از شرایط جوی دو دوره قبلی است. ضمن آنکه در تمامی دورهها وجود رودباد نقش قابل توجهی در وقوع بارشهای شدید دارد.