چکیده:
توحید به معنای صحیح خود، همان است که ائمه (ع) ضمن فرمایش های خود بیان داشتهاند و آنچه غیر از اسلام ناب محمدی (ص) مذاهب و تفکرات دیگر در کنار اسلام قرار گیرد، نادرست است. از ویژگیهای عصر امام رضا (ع) گسترش و رواج مباحثات میان ادیان و مذاهب است که بر اهمیت این برهه از زندگانی معصومین (ع) افزوده است. اهمیت این امر از آن روست که گرایش جامعه اسلامی به بحث و گفتوگو نشاندهندة راهیابی مباحث مختلف فلسفی و کلامی به حوزهی محافل اسلامی و همچنین رشد روحیه کاوشگری در میان مسلمانان بوده است. امام رضا (ع) در بیان اندیشة توحیدی اسلام ناب محمدی، طریقهای مخصوص به خود ندارد، بلکه روش و منطق آن حضرت در این باب، همان شیوه اصیلی است که امامان (ع) همگی بر آن یک زبان هستند و خویشتن را در برابر مذاهب و اندیشههای دیگر، که موجب انحراف و گمراهی مردم میشود، وقف دفاع از آن کردهاند: شرکت در جلسات مناظره با دیگر مذاهب، پرورش شاگردان، پاسخ به شبهات مطرح شده از سوی پیروان و ... که در تمام این شیوهها حضرت از آیات قرآن کریم که به عنوان متن اصلی دین اسلام مورد قبول همگان است استفاده نمودند
خلاصه ماشینی:
"از همین رو به بررسی فرمایش های امام رضا (ع) بر مبنای قرآن کریم، این منبع عظیم الهی، در مورد اندیشة صحیح توحیدی اسلام ناب خواهیم پرداخت، زیرا از ویژگیهای عصر امام رضا (ع) گسترش و رواج مباحثات میان ادیان و مذاهب است که نشان از گرایش جامعه اسلامی به بحث و گفتوگو و همچنین راهیابی مباحث مختلف فلسفی و کلامی به حوزهی محافل اسلامی و همچنین رشد روحیه کاوشگری در میان مسلمانان دارد؛ بنابراین با وجود این هجمة عظیم فکری به جهان اسلام میتوان گفت که تنقیح و تصحیح صاحت توحیدی اسلام ناب از سایر اندیشههای انحرافی از جمله حرکات مهم امام رضا (ع) محسوب میگردد.
5- رفع شبهه محدودیت علم خداوند یکی دیگر از شبهات به وجود آمده در دوران امامت حضرت رضا (ع) محدود فرض شدن علم خداوند متعال نسبت به معاد، خلقت و ربوبیت مخلوقات بوده است که امام (ع) در تنقیح و تبیین اندیشة صحیح توحیدی از این شبه نیز فرمایش هایی دارند: 5-1- روشن نمودن جوانب علم خداوند از فضل بن شاذان نقل است که: شنیدم از حضرت امام رضا (ع) که در دعاء خویش میفرمود که پاک و منزه است آنکه خلق را به قدرت خویش آفریده؛ و آنچه را که ساخته به حکمت خویش محکم فرموده؛ و هر چیزی از آن را به علم خویش در جای خود گذاشته؛ پاک و منزه است آنکه میداند خیانت چشمها را که عبارت است از دزدیده به چیزی نگاه کردن که نگاه کردن به آن حلال نباشد؛ و میداند آنچه را که سینهها پنهان میدارند؛ یعنی علمش بضمائر و سرائر مخلوقات محیط است (ابن بابویه، 1398 ق: ص 138)."