خلاصه ماشینی:
مرزبندی شیعه واقعی و شیعه شناسنامهای در آیات و روایات، برای تعریف و تعیین حد و مرز مسلمان و شیعة واقعی و شناسنامهای، تعابیری به کار رفته است که به برخی از آنها اشاره میکنیم: تعبیر اول: «فلیس من الله» قرآن کریم میفرماید: (لا یتخذ المؤمنون الکافرین أولیاء من دون المؤمنین و من یفعل ذلک فلیس من الله( ؛ «مؤمنین نباید کفار را به عنوان دوست و سرپرست خود انتخاب کنند و هر کسی چنین کند، از خدا نیست (و از دایرة ولایت الهی خارج شده است).
» در بین روایاتی که از امام رضا( به دست ما رسیده است، تعابیر دستة سوم بیشتر به چشم میخورد که شاید نشاندهندة جایگاه خاص شیعه در نظر حضرت است که شاخصهای مطلوب یک شیعة واقعی را بر اساس مصادیق عینی مورد توجه قرار میدهند.
امام( در تعبیری دیگر نسبت به «ابراهیم» یکی دیگر از برادران خود، به «علی بن اسباط» فرمودند: «ولکن قد سمعت ما لقی یوسف من إخوته؛ حتما شنیدهای آنچه را که یوسف( از برادرانش کشید؟!» تعبیر امام رضا( با این بیان که: «فإذا عصیت الله لا إخاء بینی و بینک؛ اگر خدا را نافرمانی کنی، هرگز بین من و تو برادری نیست.
وقتی زید گفت: من برادر تو و پسر پدر تو هستم و با این بیان خواست برای خویش حق انتسابی قائل شود، امام با بیان اینکه اگر خدا را نافرمانی کنی، هرگز بین من و تو برادری نیست، بر رد چنین حقی اشاره کردند.