چکیده:
شکوفاسازی ظرفیتهای هنری دانشآموزان از رسالتهای مهم آموزش و پرورش در سند تحول بنیادین است. از یک سو محورهای پنجگانه تربیت هنری متشکل از ارتباط با طبیعت، زیباییشناسی، تولید هنری، آشنایی با تاریخ و میراث فرهنگی-هنری و نقد هنری و از سوی دیگر ساختار محتوایی کتابهای درسی فرهنگ و هنر شامل هنرهای تجسمی، خوشنویسی، هنرهای سنتی، آوایی و نمایشی همگی موضوعاتی هستند که میبایست در پرورش توانمندیهای بالقوه آدمی، مد نظر برنامهریزان قرار گیرند. این مطالعه به شیوه تحلیل محتوا صورت گرفت. جامعه هدف عبارت بود از کتابهای درسی فرهنگ و هنر هر سه پایه دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 95-1394. واحد ثبت به متن، تصویر و فعالیت اختصاص یافت. کدگذاری به شیوه قیاسی و براساس محورهای موضوعی و ساختاری آموزش فرهنگ و هنر انجام پذیرفت. به منظور اعتباربخشی به فرایند کدگذاری، ده درصد از محتوا توسط ارزیاب دوم کدگذاری شد که میزان همبستگی برابر 89/0 بود. نتایج نشان داد که پرکاربردترین محورهای تربیت هنری به ترتیب عبارتند از تولید هنری، زیباییشناسی، نقد هنری، آشنایی با تاریخ و میراث فرهنگی-هنری و ارتباط با طبیعت. همچنین، اولویتهای اول تا پنجم در ساختار محتوایی کتابها عبارتند از هنرهای تجسمی، هنرهای سنتی، خوشنویسی، هنرهای آوایی و هنرهای نمایشی. بررسی الگوی ساختار برنامه درسی نیز نشان داد که به هر سه وجه فعالیتهای تجویزی، نیمهتجویزی و غیرتجویزی توجه شده، اما محتوای این کتابها به لحاظ تناسب فعالیتها با محتوای آموزشی ارائه شده، شکل تلفیق، توازن و تنوع محتوایی و عدم تحریک و تهییج خلاقیت دانشآموزان نیازمند بازنگری است.
خلاصه ماشینی:
جایگاه محورهای تربیت هنری ، ساختار محتوایی و الگوی سه وجهی برنامۀ درسی 1 در کتاب های درسی فرهنگ و هنر دورة اول متوسطه The Aspects of Arts Education, Content Structure and Three Dimensional Model of Curriculum in the Culture and Arts Textbooks of the Junior High School محمد فیروزی ،٢، دکترمحمد سیفی ، ٣، دکتر علی حسینی مهر،٤ دکترعلیرضا فقیهی 5 شکوفاســازی ظرفیــت هــای هنــری دانــش آمــوزان از رسالت های مهم آموزش و پرورش در سند تحول بنیادین است .
بررسی الگوی ساختار برنامۀ درسی نیز نشـان داد کـه به هر سه وجه فعالیت های تجویزی، نیمه تجویزی و غیرتجویزی توجه شده ، اما محتوای این کتاب ها به لحاظ تناسب فعالیـت هـا بـا محتـوای آموزشی ارائه شده ، شکل تلفیق ، توازن و تنوع محتوایی و عدم تحریک و تهییج خلاقیت دانش آموزان نیازمند بازنگری است .
در این مطالعه رویکردهای سنتی، مشاهده و تیزبینی آثار هنری، تلفیقی، دیسیپلین محور، حل مسألۀ خلاق ، آمادگی برای جهان کار و ارتقاء عملکرد آکادمیک با استفاده از شیوة تحلیل محتوا و پژوهش تلفیقی در کتب درسی آموزش هنر دورة راهنمایی (دورة اول متوسطه ) و همچنین در اهداف آموزش هنر، برنامه های درسی تربیت معلم و برنامۀ درسی ملی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته اند.
با مروری بر مطالعات انجام شده میتوان گفت که محورهای تربیت هنری در قالب مؤلفه های زیبایی شناسی، تولید محصول هنری، آشنایی با تاریخ هنر، نقد هنری و همچنین ساختار محتوایی شامل هنرهای تجسمی، هنرهای سنتی، هنرهای نمایشی و هنرهای آوایی قابل بررسی است و در این زمینه توافق نسبی وجود دارد که همین مؤلفه ها، به همراه ارتباط با طبیعت و خوشنویسی محور مطالعۀ حاضر بوده است .