چکیده:
دین اسلام، حقیقت تربیت دینی را در گرو تربیت عقلانی، علمی، سیاسی و اجتماعی می‌داند. پژوهش حاضر با هدف استخراج و تبیین اصول، منابع و شرایط تربیت عقلانی از منظر قرآن کریم بوده که موضوع را با روش کیفی و به‌صورت توصیفی- استنباطی، مورد بررسی و تجزیه‌وتحلیل قرار داده است. یافته‌های پژوهش حاکی است: تفکر، از ویژگی اساسی انسان و به معنای؛ به‌کار گرفتن نیروی عقل و اندیشه، برای استنتاج امور مفید و یقینی است. در نگاه قرآنی همه‌چیز در حقیقت، آیاتی الهی است و از ماهیت نمادی آن‌ها فقط کسانی آگاه می‌شوند که عقل داشته و می‌توانند به معنی واقعی تفکر کنند. قرآن کریم انسان را به تفکر و تعقل دعوت نموده و ایمان را بر پایه آن می‌داند. برای مقابله با مسائل فردی و اجتماعی پیچیده، به پرورش افرادی نیازمند است که با تکیه بر نیروی اراده و تعقل خویش، منطقی و خلاق بیندیشند و تولیدکننده دانش و فرهنگ در عصر دانایی باشند.
خلاصه ماشینی:
بیان مسئله این‌که که اگر تربیت از چشم‌انداز قرآنی و با عنایت به الگوها و موازین عقلانی نگریسته شود، جذبه و دلربایی دوچندان خواهد شد؛ زیرا امور تربیتی از نگاه قرآن، صرفاً وسیله‌ای برای سامان‌دهی به رفتار این جهانی آدمی، به غرض نظم و انتظام دادن به زندگی مادی او نیست، بلکه از آن مهم‌تر، برای پی‌ریزی بنای حیات ابدی او نیز نازل شده است.
توانایی عظیم قدرت تفکر و تعقل انسان و این واقعیت که هر فردی تا چه میزان از عقل خود در راه تعالی و در مسیر عمل استفاده می‌نماید، یکی از عوامل اساسی است که از طریق آن انسان‌ها در جوامع مختلف بشری محک خورده و توسط دیگران مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
لذا تعلیم و تربیت از امتیازات خاص انسان بوده است» (vaezi, 2014: 46) لذا این پژوهش با نگاهی به رابطه عقل و تربیت از منظر قرآن کریم به بررسی راه‌های اساسی، در تربیت اجتماعی و اخلاقی و درک صحیح مسائل و قواعد زندگی، در ابعاد معرفتی و تاریخی پرداخته است.
در آیه 54 سورة طه خداوند با بیان نعمت‌ها و آیاتی که در زمین برای بندگان خود قرار داده است، امر به بهره‌گیری انسان از آن‌ها نموده و تأکید می‌کند که در آن‌ها آیات و نشانه‌هایی برای خردمندان و عقل ورزان وجود دارد: «قطعاً در این‌ها برای خردمندان نشانه‌هایی است.
از این‌رو قلب همان چیزی است که به انسان شایستگی فهمیدن آیات الهی را می‌بخشد، به همین دلیل اگر این منبع مهم و اساسی دربسته و مهر شده باشد و به‌درستی وظیفة خود را انجام ندهد، فرد به‌هیچ‌وجه قادر به فهم چیزی نخواهد بود.
(
, 
, 
)
