خلاصه ماشینی:
"(1)آزادی همسری به نام ارازگلداشته و صاحب 6 فرزند بود و مختومقلی فراغی شاعرمعروف سومین ایشان است.
احمد درانی(بنیانگذار افغانستان فعلی)برای استقلال افغانستانقد علم کرد حتی به این قانع نشد و چشم طمع به دیگرمتصرفات نادر دوخت و برای همین نامه‌هایی کهسرکردگان ترکمن نوشت و از ایشان استمداد جیست،قسمتی از این نامه‌ها با ذکر اسامی چند تن از بزرگانطوایف ترکمن در تاریخ ثبت شده است از جمله:محمدولی‌خان،آمانلیق خوجه حسن اوف‌بی،آدینهقیلیچ،گوندوغدمی،چالیش خان،چرگزاون بگی،دوست علی،آننا محمد،مصطفی،شیرمحمد،سلیمان،منگلی خان،عوض گلای...
شاعر ترکمن خود در جاییمی‌گوید:«مختومقلی،رسالت تو در این است که هرآنچه حق یافتی آن را بر زبان آوری،در خلوت و سکوتمردن تو را حقیر می‌کند»(4) آرمینوس و،امبری در سال 1863 بنا به گفتۀ خود اوتقریبا هشتاد سال بعد از وفات او در سرزمین ترکمنهاسفر کرده است ولی در مورد مختومقلی و ویژگیهای آثارادبی او نوشته است:«بعد از الهام به مختومقلی اشعارلطیف و دلپذیری از لبان او جاری شد.
او شهرت فاخری یافت وبدین خاطر اشعار زیادی به او نسبت داده شد و عبارت«مختومقلی می‌گوید»بین ترکمنهای خیوه و ازبکانمعنای قرائت اشعار تعلیمی او به زبان ترکمنی است وبیش از 297 قصیده‌ای که تحقیقا به او نسبت داده‌اند،مورد اتفاق بود.
مضامین این قصاید دینی و آموزشی بوده،پاره‌ای از آنحماسی است و روحیۀ جنگ و نبرد را تقویت می‌کند»(8)در جمهوری ترکمنستان در آرشیو مرکز اسناد مختومقلینسخه‌های خطی دیوان مختومقلی نگه‌داری می‌شود.
در ایران اخیرا توسطدانشجویان و محققان ترکمن در زمینه بازشناسیمختومقلی به عنوان شخصیت ادبی-دینی مقایسه‌ای باشعرای صاحب نام ایرانی چون سعدی،حافظ،خیامدر شرف انجام است.
آرامگاه فراغی و پدرش در خاک ایران در نوار مرزیایران و جمهوری ترکمنستان قرار دارد و محل زیارتمردم مسلمان ترکمن است."
(
, 
, 
)
