چکیده:
مفهوم دین و دینداری به سبب اهمیت آنها در زندگی انسان، از دیرباز مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و دینپژوهان بوده است. مطالعات انجام شده در این حوزه شامل پیمایشهای کمّی درباره سنجش میزان دینداری کنشگران و ارتباط متقابل آن با متغیرهای مختلف، مطالعات کمّی و کیفی در رابطه با انواع دینداری و مطالعات اسنادی درباره تحولات دینداری در ایران است. مهمترین خلاء موجود در این مطالعات، توجه اندک پژوهشگران به مفاهیم اساسی و بومیسازی آنهاست. سرمایۀ دینی از جمله این مفاهیم اساسی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله تلاش شده با روش اسنادی، نخست به تبارشناسی مفهوم سرمایۀ دینی از نظر اندیشمندان پرداخته و آنگاه مؤلفههای بومیشده سرمایۀ دینی متناسب با جامعۀ ایران تدوین شده و در پایان تعریفی متناسب از سرمایۀ دینی ارایه گردد.
The concept of religion and religiosity, due to its importance in human life, has long been considered by many scholars and religious studies scholars. Studies in this area include quantitative surveys on the measure of the level of activists' religiosity and its interaction with different variables, quantitative and qualitative studies on types of religiosity, and documentary studies on the developments in religiosity in Iran. The most important shortcoming in these studies is the researchers' limited attention to the basic concepts and their indigenization. Religious capital is one of the basic concepts that has been neglected. This paper, with a documentary method, tries first to address the genealogy of the concept of religious capital from the perspective of intellectuals and then it identifies the components of the religious capital that is tailored to the Iranian society and at the end, it presents a proportional definition of the religious capital.
خلاصه ماشینی:
«سرمایۀ دینی اجتماعی درونگروهی شامل اعتماد و تعاون بین افراد اجتماعات دینی است اما سرمایۀ دینی اجتماعی برونگروهی به مواصلات مشابه در تمام گروههای مذهبی اطلاق میگردد» (Gitell & Vidal, 1998: 122).
در تمام پژوهشهای یادشده میبینیم که سرمایۀ دینی بهعنوان چسب اجتماعی، باعث دلبستگی افراد و افزایش انسجام اخلاقی شده و این امر به نقش نظارتی و بازدارندگی آن از آسیب اجتماعی در جامعه منجر گشته است.
برای اطمینان از قابلیت انتقال مفاهیم استخراجشده، با مراجعه به مطالعات متعدد ساحت دین و دینداری در ایران و ترسیم مختصات جامعۀ ایرانی، مفاهیم مستخرج، متناسب با انسان ایرانی، جرح و تعدیل و اصلاح شدند و در این زمینه از نظرات صاحبنظران بهره گرفته شد و در پایان نیز، مولفههای نهایی با متون موجود تطبیق داده شدند و سنجههای ذیل به دست آمد: الف) سنجههای پیشنهادی برای مطالعه سرمایۀ دینی در ایران به تصویر صفحه مراجعه شود به تصویر صفحه مراجعه شود ج) تعریف پیشنهادی سرمایۀ دینی (تعریف اسمی - کاربردی) به تصویر صفحه مراجعه شود سرمایۀ دینی عبارت است از: احساس تعلق و تعهد نسبت به فرهنگ مذهبی خاص که ریشه در معرفت، دانش و تجارب مذهبی فرد داشته و به مشارکت وی در فعالیتهای مذهبی، عضویت در اجتماعات مذهبی، رعایت هنجارهای مذهبی، انجام اعمال خداپسندانه، تولید و مصرف کالاهای رستگاری منجر میشود.