چکیده:
دین اسلام از ادیان و مکاتبی است که در محیط شهری شکل یافته و اصولا نسبت به شهرنشینی نظری کاملا مساعد و تشویقآمیز دارد؛ به طوری که بسیاری از محققان معتقدند اسلام اصولا دین شهر است. نگاهی اجمالی به تعلیمات اسلامی نیز تاکید اسلام بر این موضوع (شهر و شهرنشینی) را نشان میدهد.
از آنجا که برای اصطلاحاتی همچون «شهر»، «شهر اسلامی»، «شهرسازی اسلامی» که در ادبیات شهرسازی کاربرد فراوان دارند، معنا و مفهوم متعددی بیان گردیده، ضروری به نظر میرسد این مفاهیم با مراجعه به متون و منابع اسلامی و دیدگاههای حکما و علمای مسلمان نیز بررسی گردید تا مناسبترین تعریف استنتاج شود و بتوان از اشتباه و در هم آمیختن مسائل با یکدیگر در برنامهریزیهای شهری، در حدّ مقدور دوری نمود؛ لذا برای رسیدن به این مهم، ابتدا مفاهیم مختلفی که در معنای شهر به کار رفته، بررسی و در اصطلاح علم و قرآن تبیین و بررسی میشود. آنگاه تعریف شهر اسلامی و شهرسازی در منظر قرآن و علم مورد بررسی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که برای اصطلاحاتی همچون «شهر»، «شهر اسلامی»، «شهرسازی اسلامی» که در ادبیات شهرسازی کاربرد فراوان دارند، معنا و مفهوم متعددی بیان گردیده، ضروری به نظر میرسد این مفاهیم با مراجعه به متون و منابع اسلامی و دیدگاههای حکما و علمای مسلمان نیز بررسی گردید تا مناسبترین تعریف استنتاج شود و بتوان از اشتباه و در هم آمیختن مسائل با یکدیگر در برنامهریزیهای شهری، در حدّ مقدور دوری نمود؛ لذا برای رسیدن به این مهم، ابتدا مفاهیم مختلفی که در معنای شهر به کار رفته، بررسی و در اصطلاح علم و قرآن تبیین و بررسی میشود.
رهاورد این گفتمان فراهم کردن شرایط برای یک زندگی متمدن و نوینی است که بیانگر اهتمام اسلام به این امر و به تدریج منجر شدن به رشد و تکامل تمدن اسلامی میباشد؛ لذا لازم به نظر میرسد مفاهیمی که درباره شهر در قرآن کریم به کار رفته است، تبیین و مورد بررسی قرارگیرد حال این پرسشها مطرح است: آیا معیاری برای به کار بردن کلمات مختلفی که در معنای شهر در قرآن وجود دارد، هست؟ در اصطلاح شهر اسلامی چطور؟ دیدگاه حکمای اسلامی در این باره چیست؟ این مهّم شهرسازان و برنامهریزان شهری را در برنامهریزی برای شهر اسلامی که آرمان تمدن اسلامی ماست، کمک میکند.
). برخی بعد از تعاریف مختلف برای قریه بیان میدارند که با در نظر گرفتن همه جنبههای مثبت تعاریف، میتوان قریه را به این معنا تعریف کرد: مکان با مجتمع انسانی و بنایی، شامل خانه و سایر ابنیه مورد نیاز ایشان که توسط خودش ساخته شده و امکان زندگی و تأمین بناهای اوّلیه و ضروری او مثل کشاورزی، دامداری و تولید صنعت در آن فراهم باشد؛ از اینرو، توافق جمعی در سکونت آنجا به وجود آمده است (قربانی و همکاران، معمای و شهرسازی مطلوب اسلامی، 1393: 13).