چکیده:
یکی از علوم قرآن کریم که در فهم، ترجمه و تفسیر کلام الهی تاثیر مستقیم دارد، علم قرائات قرآن است. به همین سبب، این علم از دیرباز مورد توجه مفسران قرآن بوده و تلاش آنها بر این بوده که با توجه به قرائتهای مختلف و تاثیر گذاردن آنها در فهم قرآن، بتوان بهترین برداشت را مطابق قرائت مقبول عرضه نمود. در این نوشتار موارد اختلاف قرائات از هفت قرائت مشهور در سوره مریم بررسی و تحلیل گردیده است. اختلاف قرائات در 19 آیه، هیچ تغییری در معنا ایجاد نکرده و در 15 آیه در معنای آیات، موثر بوده است. البته این تغییر معنایی غالبا در نهایت مفهوم یکسانی را از آیه میرساند و گاهی در حد تغییرات بسیار جزئی مانند مبالغه، تاکید و ... بوده و در اصل معنای آیه تاثیرگذار نبودهاند. بررسی سیاق آیات، قواعد صرفی و نحوی، سازگاری با معنای آیات، انسجام در الفاظ آیات و موسیقایی آن؛ میتواند محقق را به قرائت صحیح که همان قرائت مشهور است؛ رهنمون سازد.
خلاصه ماشینی:
در کلمه لِتُبشِّر در آیه 96 سوره مریم، همین اختلاف قرائت وجود دارد (الدانی، التیسیر فی القرائات السبع، 1362: 148؛ سالم مکرم، معجم القرآنیه، 1408: 4/ 62؛ لسانی فشارکی، قراء سبعه و قرائات سبع، 1391: 357).
ترکیب غالب در قرائت مشهور قولَ الحق، مصدر مؤکد برای مضمون جمله بیان شده است (زمخشری، الکشاف، 1407: 314؛ عکبری، اعراب القرائات الشاذ، 1424: 2/ 11؛ ابوحیان، البحر المحیط التفسیر، 1420: 7/260؛ ابن عاشور، التحریر والتنویر، بیتا: 3/ 16؛ الخطیب، معجم القرائات، بیتا: 5/ 365).
ترکیب غالب در قرائت غیر مشهور قولُ الحق، خبر برای مبتدای محذوف است (زمخشری، الکشاف، 1407: 3/ 14؛ عکبری، اعراب القرائات الشاذ، 1424: 2/ 11؛ ابوحیان، البحر المحیط التفسیر، 1420: 7/260؛ الخطیب، معجم القرائات، بیتا: 5/ 365) ترکیبهای دیگر، خبر دوم، بدل یا صفت برای حضرت عیسی( است (زمخشری، الکشاف، 1407: 3/ 14، ابن عاشور، التحریر والتنویر، بیتا: 3/ 16).
قرائت: عاصم، حمزه و کسایی: مخلِصا؛ نافع، ابن کثیر، ابوعمرو و ابن عامر: مخلَصا (الدانی، التیسیر فی القرائات السبع، 1362: 149؛ سالم مکرم، معجم القرائات القرآنیه، 1408: 4/ 49؛ لسانی فشارکی، قراء السبعه: 1391: 354).
2. کلمه زکریّا (آیه 2 و 7) در قرائت عاصم، حمزه و کسایی بدون همزه و در قرائت نافع، ابن کثیر، ابوعمرو و ابن عامر با همزه قرائت شده است (الدانی، التیسیر فی القرائات السبع، 1362: 19؛ سالم مکرم، معجم القرائات القرآنیه، 1408: 4/ 28 و 32).
7. عاصم و ابن عامر رِءیا (آیه 74) و نافع، ابن کثیر، ابوعمرو، حمزه و کسایی رِیّا قرائت کردهاند (الدانی، التیسیر فی القرائات السبع، 1362: 149؛ سالم مکرم، معجم القرائات القرآنیه، 1407: 4/ 56).