چکیده:
علویان ترکیه دوازده امامی هستند، امامان دوازدهگانه شیعیان را میپذیرند و اعتقاد راسخ به ائمه معصوم دارند. در واقع اعتقاد دینی علویان بر محور امامت میچرخد و جهانبینی آنان را رقم میزند؛ از این رو با بررسی مباحث امامت میتوان نقشه اعتقادی علویان را ترسیم کرد؛ چراکه نگاه علویان به امام هستیشناسانه است. از نگاه آنان، جهان مخلوق و ماسوی اللّه با صدور امام از ذات مقدس الهی، به عنوان اول مخلوق، شروع میشود و با امام بسط و گسترش مییابد، سپس در عالم ادنی علاوه بر نقش تکوینی، نقش تشریعی امام نیز آغاز میشود. در این مقاله جایگاه امام و امامت از دیدگاه علویان بررسی میشود. در واقع با تبیین جایگاه امام بهراحتی میتوان نظریه امامت از دیدگاه علویان را نیز شناخت و در نتیجه درباره سیستم اعتقادی آنان قضاوت کرد. در بین شخصیتهای علوی، هفت شاعر بزرگ و مقدس علوی نقش برجستهتری در گسترش معارف علوی داشتهاند و همواره پرنفوذ بودهاند. از این رو نظرات آنان محور این پژوهش خواهد بود و با استناد به اشعار این بنیانگذاران و مفسران اندیشه علویگری، به شیوه توصیفی و تحلیل محتوایی و روش کتابخانهای، جایگاه امام و امامت از دیدگاه علویان را بررسی خواهیم کرد.
خلاصه ماشینی:
Celalettin Ulusoy, Psakd.
وی ابیات فراوانی در توضیح حقیقت نوری و خلقت نوری آن دو حضرت سروده و در آنها به برخی از احادیث اشاراتی کرده است؛ برای نمونه: محمد مصطفی نور خدا است گمان نکن علی از آن جدا است (Yemini, 2002: 188-196, 72-90) وی در این باره نقل میکند که پیامبر فرمود: «کنت انا و علی بین یدی الله قبل ان یخلق آدم باربعة عشر الف عام فلها خلق الله تعالی آدم نقل ذلک النور الی صلبه فلم یزل بنقله...
جایگاه و خلقت نوری امام در اندیشه خطایی «خطایی» نیز در اشعار خود فراوان به خلقت نوری امام و حقیقت محمدیه اشاره میکند و همچون دیگر بزرگان علوی، این مقام والای امامت را بر امام علی (ع) تطبیق میدهد.
جایگاه و خلقت نوری امام در اندیشه ویرانی ویرانی بابا نیز جهانبینی خود را بر اندیشه انسان کامل پایهریزی میکند و اعتقاد دارد که شناخت حق تعالی واجب و راه آن شناخت نفس است (Atalay, 1998: 274)؛ یعنی همان شناحت انسان که در حدیث پیامبر تجلی کرده است: «من عرف نفسه فقد عرف ربه» (Virani Baba, 2012: 113).
جایگاه و خلقت نوری امام در اندیشه پیر سلطان پیر سلطان اعتقاد خود درباره امامت را بر مبنای اندیشه انسان کامل و مقام خلیفةاللهی انسان بنا کرده و این مقامات را بر وجود مبارک حضرت محمد و ائمه اطهار تطبیق داده است؛ از این رو جایگاه امامت را از منظر وی نیز باید بر اساس این مبنا توجیه و تحلیل کرد.