چکیده:
ولایت فقیه یکی از مباحث کلامی و فقهی در اندیشه سیاسی شیعه می‌باشد که از دوران غیبت موردتوجه بوده و در اصل آن بین فقها اختلافی وجود نداشته است، بلکه در نحوه حدود و اختیارات آن اختلاف نظر وجود دارد. بر این اساس فقهای زیادی از به بررسی دلایل ولایت فقیه پرداخته‌اند. یکی از فقهایی که بحث ولایت فقها را به صورت مبسوط مطرح و آن را استنباط نمود، آیت‌الله عبدالفتاح حسینی مراغه‌ای در کتاب«العناوین» است. از دیدگاه مراغه‌ای ولایت اقسامی دارد، که براساس آن می‌توان گفت حکومت‌ها، در صورتی مشروع هستند که یکی از این ولایت‌ها بر آنها حکمرانی کند، این ولایت‌ها عبارتنداز: ولایت الله، ولایت پیامبر و امامان معصوم(ع) و ولایت فقیه. مراغه‌ای برای اثبات ولایت فقها به دلایل زیر استناد می‌کند: اجماع محصل، اجماع منقول، اجماع روایی. بر این اساس روایات را به 8 دسته تقسیم و ذیل بعضی از دسته‌ها یک روایت و ذیل بعضی دیگر چند روایت نقل کرده و معتقد است فقها نایبان معصومین(ع) می‌باشند، و حکومتی خارج از ولایت معصوم(ع)، یا نایب معصوم، حکومت جور و ولایتش نامشروع است.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس ولایت فقیه در میان فقهای شیعه پس از غیبت ولی عصر(عج ) به دو گونه طرح شده است .
همچنین این ولایت برای ائمـه معصـومین (ع ) نیز وجود دارد، زیرا هر کس که پیامبر(ص ) مولا و ولی او باشد، پس علی (ع ) نیز مولی و ولی او خواهد بود و روایت های متواتر درباره ولایت ایشان وجـود دارد و ضـرورت مذهب شیعه اقتضاء می کند که تفاوتی میان علی (ع ) و سایر ائمه (ع ) وجود نداشته باشد و به صورت کلی می توان برای اثبات ولایت خدا و پیامبر(ص ) و ائمـه (ع ) بـه آیـه ٥٥ سوره مائده ، استناد کرد که می فرماید: «همانا ولی شما، خدا و پیامبرش و کسانی هستند که ایمان آورده اند (حسینی مراغه ای ،١٣٩٥،ج ٢،ص ٥٤٦).
«تردیدی نیست که نایب خاص یعنی نایبی که در زمان حضور امام (ع ) بـرای امـر خاصی همچون قضاوت و نظایر آن نیابت دارد، برای امور عمـومی نیـز ولایـت دارد و این موضوع بستگی به آن دارد که ولی خاص به چه صورت منصوب شده باشد (یعنـی چارچوب اختیارات وی در همان قرارداد نمایندگی است ) و همین حکم در مورد نایب امام معصوم (ع ) در زمان غیبت نیز وجود دارد، زیرا ممکـن اسـت ولایـت امـام (ع ) بـه صورت عام یا به صورت خاص باشد.
یکی از ایـن کتـاب هـا «العنـاوین » نوشـته مرحوم آیت الله حسینی مراغه ای است که بحث ولایت فقیه را با استفاده از روایات بـه صورت مستدل استنباط کرد.
Samimi, SR, 20--, Theoretical Effects of Absence Era on Political Thoughts of Shiite, Qom: IRIB`s Islamic research center [in Persian] 22.
(
, 
, 
)
