چکیده:
آشنایی با شیعه در میان غربیان از دیرباز آغاز شده اما توسط خاورشناسان یهودی به حدود یکصد سال پیش بر میگردد. با توجه به این که مطالعات یهود در باره اسلام سابقه دیرینهای دارد و از سویی برخوردها و دیدگاههای خاصی در باره اسلام داشتهاند، و از سویی چند شیعه پژوه یهودی در این زمینه نقطه عطفی ایجاد کردهاند، به نظر میرسد بررسی ویژگی پژوهشهای آنان، اشتراکها و اهداف آنان، و همچنین توجه به مراکز علمی آنان از مهمترین مسایل شیعه پژوهی غربیان است.
از میان مستشرقان یهودی که در زمینه تشیع پژوهشهای انجام دادهاند؛ گلدزیهر، اتان کلبرگ، اسحاق حسون و ژوزف الیاش بیشتر به چشم میخورد و از میان آنها نیز گلدزیهر نقطه عطفی در زمینه شیعه پژوهی ایجاد کرد. این چهار شخصیت به دلیل آثار مهم و تحقیق در باره برخی موضوعات خاص و ارایه دیدگاههای نو و یا بهرهگیری از روشهای خاص خودشان از جایگاه مهمتری برخوردار بودند. تاسیس دانشگاه عبری تل آویو توسط وایزمن باعث پر رنگ شدن رویکرد تحقیقات آنها شده و ارتباط مراکز علمی آنان با آلمان جالب توجه است و از سویی بزرگترین خاورشناسان در این مراکز پژوهش کردهاند و پیروزی انقلاب اسلامی ایران در رویکرد شیعهپژوهی این دانشگاهها تاثیر زیادی داشته است.
در این نوشتار شیعه شناسی مستشرقان یهودی با بهرهگیری از روش کتابخانهای و استناد به نوشتههای مستشرقان یهودی با مطالعه تحقیقات از جمله کتابها و مقالات، مراجعه به سایتهای معتبر علمی، دانشگاهی در زبانهای مختلف فارسی، انگلیسی و ترکی استانبولی؛ دیدگاه، شخصیت و آثار آنها مورد بحث قرار میگیرد. گرچه به خاطر برخی مشکلات خاص مانند عدم ترجمه همه آثار مستشرقان یهودی، در دسترس نبودن بسیاری از آثار یهودیان، مشکل مراجعه با سایتهای آنان، پیچیده بودن و یا ناکافی بودن اطلاعات درباره آنان، این پژوهش نیز با مشکلات خاص روبرو بوده است.