نقش سته ضروریه در ایجاد و پیشگیری اختلالات روانی ـ دماغی با تاکید بر متون پزشکی اسلامی مقاله

در طب سنتی ایران حفظ تندرستی اعم از جسمی و روحی در درجه اول اهمیت بوده و درمان بیماری وظیفه دوم پزشک است. سالم‌ماندن نیز، مانند بیمارشدن، نتیجه علل و عواملی است که باید به آن‌ها توجه کرد. این علل و عوامل گاه درونی و با جسم مرتبط است و گاه با مقوله روح و متافیزیک ارتباط دارد. بررسی نظرات و آگاهی از باورهای اطبای مسلمان درباره مسائل روحی روانی بسیار مهم می‌باشد. از آنجا که در طب سنتی ابتدا پیشگیری ارجح و سپس درمان بنا بر این حکمای مسلمان نیز با تاکیدات قرآنی و احادیث و باورهای اسلامی، همواره بر این اصول شش‌گانه تاکید کرده‌اند. این طب با دو مقوله «حفظ‌الصحه» و «علم العلاج» جایگاه بهداشت روان را مقدم بر درمان دانسته است. به عبارتی با رعایت یا عدم رعایت اصولی معین، به نام «سته ضروریه» می‌توان صحت و سقم بدن را موجب شد. اکنون این مساله مطرح است که «سته ضروریه» تا چه اندازه در اختلالات و پیشگیری از آسیب‌های روانی ـ دماغی تاثیرگذار است؟ بر اساس یافته‌های این پژوهش به روش کتابخانه‌ای، در نگارش‌های حکمای متقدم ایران به دنبال تاکیدات دینی، شش عامل مرتبط با روح و روان و نفسانیات انسان را هم در پیشگیری و هم در درمان بسیار کاربردی و اساسی می‌دانستند. اعراض نفسانی و تصورات از مهم‌ترین این اصول به شمار می‌آیند. این اندیشمندان در مطرح‌ساختن این اندیشه از جهان غرب پیشی جسته بودند.