چکیده:
سنت از مهم‌ترین منابع و ادله دانش فقه است که به لحاظ نوع عمل و عکس‌العمل معصوم ع به سه نوع قول، فعل و تقریر او تقسیم می‌شود. بعد از قول، سنت فعل با توجه به عصمت معصومان (ع) جایگاه خاصی در بیان حکم دارد و امکان برداشت حکم از آن امری مسلم، ولی دارای شرایط خاص است که می‌توان کم‌توجهی بعضی از فقها به سنت فعل را مرتبط با شرایط خاص آن دانست؛ از این رو، شناخت هر چه دقیق‌تر فعل معصومان (ع) راه‌گشای استفاده از سنت فعل است. باب حج ـ که مورد تأکید این پژوهش است ـ دارای مزیت ویژه‌ای برای بررسی سنت فعل است؛ زیرا در این باب فعل نقش مهمی در بیان احکام دارد و وسعت زمانی آن و تعدد افعال آن بستر مناسبی را برای بررسی سنت فعل ایجاد می‌کند. در این تحقیق برخلاف رویه جاری که مراجعه به کتب اصول فقه است سعی شده با مراجعه به موارد و مصادیق استدلال به سنت در کتب فقهی و مباحث فقهی فقها که محل استفاده از سنت و مشخص‌کننده میزان اعتبار آن در کارزار استنباط است، به تقسیم صحیحی از سنت دست یافت. در بررسی موارد استدلال معصومان(ع) به سنت فعل و کیفیت و میزان استفاده فقها از آن در استنباط احکام می‌توان سنت را به اقسام اختصاصی، مبین، مسئول حج، مسئول اطرافیان و شخصی تقسیم کرد که هر یک از اقسام دارای مصادیق مختلفی در فقه است و درک صحیح هر یک از اقسام، تأثیر ویژه‌ای در برداشت حکم از سنت فعل دارد.
<sup>Tradition is one of the most important sources for the knowledge of jurisprudence which is divided into three categories of words, acts and silent approvals depending on the action and reaction of the infallible (P.B.U.H). After the words of the infallibles, their acts are placed in the second rank of significance in ruling and deducing rules is definitely possible given specific circumstances are met. However, if some jurisprudents overlook the acts tradition of the infallibles, it is due to these specific circumstances. Thus, the more the infallibles' acts are known, the more the tradition of acts is approachable. The issue of Haj is one of the most remarkable cases in which the infallibles' acts could be focused, as in this issue, acts play a key role in stating rules and paves the way to study the tradition of acts because it prepares the ground for such a study for the multiplicity of acts. Thus, the researchers have focused on the issue of Haj. Contrary to the common trend of referring to sources of principles of jurisprudence, the researchers have attempted to refer to the instances of inferring to tradition in jurisprudential sources and jurisprudents' jurisprudential discussions on tradition which determines the degree of its validity in inferring rules, so that a true dichotomy of tradition is achievable. Having investigated the instances of infallibles' arguments to referring to the tradition of acts and its quality and quantity that jurisprudents take advantage of in deducing rules, tradition could be categorized to Haj inclusive and others' inclusive and evident each of these categorizations represents different instances in jurisprudence and a true understanding of these categorizations exerts an overwhelming influence on deducing rules from tradition of acts.</sup>
خلاصه ماشینی:
وی در این کتاب، افعال را به جبلی(مطابق طبیعت اولیه انسان)، عادی(نشات گرفته از عرف)، دنیوی(جهت نفع یا ضرر دنیوی)، اختصاصی، معجزات، بیانی(جهت رفع اجمال از حکم)، امتثالی(فعل به عنوان یک مکلف)، متعدی(در مواجهه با غیر خود)، فعل انجام شده در زمان انتظار نزول وحی و فعل مجرد از قرینه تقسیم کرده است(الاشقر،1424، 1/215) البته به نظرمی رسد که ایشان نیز با همه زحمات، به خوبی از عهده بحث برنیامده زیرا در قسمتی از کتاب اعتراف می‌کند که اصل افعال پیامبر(ص) پنج قسم است(الاشقر،1424، 1/311)و برخی از اقسام را به صورت کامل به عنوان یک قسم قبول نمی‌کند(الاشقر،1424، 1/311) و برخی از افعال مانند مسئولیت مسلمین را اصلا مورد توجه قرار نداده(الاشقر،1424، 1/10و217) و فعل مجرد از قرینه و مجمل را هم قسمی از افعال پیامبر(ص) دانسته و آن رابه دو قسم: اول؛ فعل از اقسام قبلی مذکور ایشان است ولی نوع آن برای ما مشخص نیست.
2 در میان مقالات نیز می‌توان به مقاله"درآمدی بر جایگاه روایات پزشکی" از آقای مهریزی اشاره کرد که ایشان به وحیانی بودن یا تجربی بودن روایات پرداخته است(مهریزی،1385، 37)که همین مسئله را در قسمتی از مقاله در آمدی بر قلمرو فقه نیز مطرح می‌کنند(مهریزی،1375، 210) در مقاله قلمرو حجیت حدیث از نگاه عالمان شیعه به وجود تقسیم بندی‌های مطرح شده در مورد حدیث در میان علمای محمد سلیمان الاشقردرکتاب افعال الرسول ص می‌گوید: در میان منابع اهل سنت فقط دو رساله برای این مطلب یافته است که آن‌ها نیز به اندازه کافی بحث را مطرح نکرده و ضعیف هستند.
(
, 
, 
)
