چکیده:
کشور هند بهعنوان یک واقعیت پایدار با مجموعه ویژگیهای ژئوپلیتیکی سرزمینی، قومی، مذهبی، فرهنگی و اقتصادی تعریف مشخصی در منافع ملی ایران و جایگاه خاصی در سیاست خارجی ایران دارد. روابط ایران و هند از دیرباز تحت تاثیر عوامل ژئوپلیتیکی قرار داشته است، در این راستا پژوهش حاضر به بررسی روابط ژئوپلیتیکی دو کشور ایران و هند و دلایل شکست این دو کشور در ایجاد یک همکاری استراتژیک پرداخته است. با توجه به نزدیکی جغرافیایی و موقعیت ژئوپلیتیکی ایران و هند، دو کشور در سطح منطقه از منافع مشترک زیادی برخوردارند. از آنجایی که نیاز روزافزون هند به انرژی بر کسی پوشیده نیست، برای تامین بلندمدت انرژی خود، به ایران در جایگاه مهمترین تامینکننده انرژی مینگرد. ایران نیز قدرتمند شدن هند را در راستای سیاست دنیای چندقطبی و مخالفت با یکجانبهگرایی آمریکا میداند و آن را در چهارچوب منافع ملی خود ارزیابی میکند. هند در جنوب ایران و بندر چابهار نیز حضور گستردهای دارد که مهمترین زمینه این همکاری وجود منافع انرژی این کشور در خلیجفارس است. در این میان، موضوعات چالشبرانگیزی نیز در روابط ایران و هند وجود دارد؛ مانند نزدیکی هند به ایالات متحده آمریکا و همگام شدن با این کشور در پی تحریمهای آمریکا علیه ایران، ملاقات مقامات سطح بالای هندی با کشورهای حوزه خلیجفارس بهویژه امارات متحده عربی، بحرین و قطر که باعث شده رابطه دو کشور هند و ایران به دلیل چالشهای منطقهای ایران در این حوزه، بهخوبی پیش نرود.
خلاصه ماشینی:
سطوح همکاری، رقابت و منازعه در مناسبات ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی بین ایران و هند معین برزگرزاده زرندی سید عباس احمدی چکیده کشور هند بهعنوان یک واقعیت پایدار با مجموعه ویژگیهای ژئوپلیتیکی سرزمینی، قومی، مذهبی، فرهنگی و اقتصادی تعریف مشخصی در منافع ملی ایران و جایگاه خاصی در سیاست خارجی ایران دارد.
در این میان، موضوعات چالشبرانگیزی نیز در روابط ایران و هند وجود دارد؛ مانند نزدیکی هند به ایالات متحده آمریکا و همگام شدن با این کشور در پی تحریمهای آمریکا علیه ایران، ملاقات مقامات سطح بالای هندی با کشورهای حوزه خلیجفارس بهویژه امارات متحده عربی، بحرین و قطر که باعث شده رابطه دو کشور هند و ایران به دلیل چالشهای منطقهای ایران در این حوزه، بهخوبی پیش نرود.
چالش این تحقیق نحوه برخورد و تعامل کنونی هند و ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و سیاستهای پیش رو با یکدیگر بوده، درصدد است عوامل ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی تأثیرگذار بر روابط دو کشور را در محورهای رقابت، همکاری و منازعه مورد بررسي و مداقه قرار دهد.
با بررسی عوامـل رقابت، همکاری و منازعه در روابط میـان ایـران و هند، پرسـش اصلی پژوهش این است که «چه عوامل ژئوپلیتیکی سبب بروز رقابت، همکاری و منازعه میان ایران و هند شده و چرا تلاشها برای ایجاد یک همکاری پایدار بین این دو کشور شکست خورده است؟» بر پایه روششناسی این پژوهش، این فرضیه در ذهن تداعی میشود که رقابت، همکاری و منازعه در روابـط ایـن دو کشـور را میتوان در ناهمسـازي و تقابـل انگارهها، هویت، هنجارها و زمینههای مشترک انرژی و همکاریهای اقتصادی و امنیتی جستجو کرد.