چکیده:
ناپایداریهای همدیدی شدید همراه با رطوبت فراوان نقش زیادی در رخداد سیلاب دارند. در این مطالعه شرایط همدیدی سیلاب در حوضه آبریز سرباز بررسی شد. بدین منظور دو پایگاه داده مورد نیاز است، گروه اول، شامل دادههای دبی روزانه ایستگاه هیدرومتری پیردان و آمار بارش ایستگاههای مجاور حوضه و گروه دوم نقشههای سطح زمین و تراز 500 هکتوپاسکال در محدوده 10 تا 60 درجه عرض شمالی و 10 تا 90 درجه طول شرقی سازمان مطالعات جوی و اقیانوسی امریکا می باشند. بخاطر رژیم سیلابی تابستانهـ زمستانه این حوضه دو مورد از شدیدترین سیلابها برای هر رژیم سیلابی انتخاب شد. همچنین نقشههای تهیه شده متعلق به دو روز قبل از سیلاب، آغاز و اوج سیلاب می باشند. نتایج نشان داد در رژیم تابستانه در سطح زمین استقرار دو مرکز کمفشار روی خلیجفارس و پاکستان و گسترش زبانه کمفشار خلیجفارس به سمت جنوبشرق ایران و ورود هوای گرم و مرطوب آن به کمفشار پاکستان همراه با عمیقتر شدن ناوه غرب دریای خزر و قرارگیری کمفشار پاکستان در جلوی این ناوه سبب ناپایداری میشود. در تراز 500 هکتوپاسکال استقرار سامانه پرارتفاع روی ایران و گسترش زبانهای از آن به صورت پشته بلندی تا شمال دریای خزر و تشکیل ناوه عمیقی بین پرارتفاع ایران و کمارتفاع غرب هند سبب ناپایداری در جنوبشرق ایران شده که جلوی این ناوه قرار گرفته است. در رژیم زمستانه در سطح زمین زنجیرهای از کمفشارها از شرق آفریقا تا شمالشرق پاکستان با جهت جنوبغربیـ شمالشرقی شکل گرفته است. ناوه ناشی از پرفشار دریاچه آرال و ناوه ناشی از زبانه پرفشار غرب دریای خزر نقش اساسی در ناپایداری و کنترل مسیر این زنجیره دارد. در سطح 500 هکتوپاسکال استقرار ناوه عمیقی در غرب و مرکز ایران و قرارگیری سامانه های کمفشار سطح زمین جنوبشرق ایران در جلوی این ناوه سبب تشدید ناپایداری میشود.
Instability of Synoptic severe along with abundant moisture has a major role in flood event. At the present study, the synoptic situation of the Sarbaz flood basin has been investigated. For this purpose, two databases were needed. First one contains daily discharge data of Pirdan hydrometric station and daily rainfall census in neighbor stations of basin and second database include maps of ground surface and 500hp level in confine of latitude 10° till 60° N and longitude 10° till 90° E that are prepared from the National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Because of the flood type of this watershed in the summer and winter season, strongest floods for each season are selected. Thus, provided maps are belonging to two days before flood, start day of flood and maximum of flood. Results showed that in the ground surface of summer type, establishment of two low pressure centers on Persian Gulf and Pakistan, spread of Persian Gulf low pressure flow to south-east of Iran and entrance of its warm and wet air into the low pressure of Pakistan, deepening of west troughs of Caspian sea and presence of low pressure pitch of Pakistan in front of this troughs were causing instability. establishment of high system of Iran and spread of its prongs, as rich, to north Caspian Sea and forming of deep troughs between high systems of Iran and low pressure in the west of India at 500hp level has caused instability in south-east of Iran that is located in front of troughs. In the ground surface of winter type, continuum of low pressure from east Africa to north-east of Pakistan with southwest-northeast direction was formed. Troughs that are emanated from the Aral Lake high pressure and prongs of high pressure in west of Caspian Sea have main roles in instability and control of this continuum path. In 500hp level, establishment of deep trough in west and center of Iran and presence of low pressure systems of ground surface of southeast of Iran in front of this trough have intensified instability.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان داد در رژیم تابستانه در سطح زمین استقرار دو مرکز کم فشار روی خلیج فارس و پاکستان و گسترش زبانه کم فشار خلیج فارس به سمت جنوب شرق ایران و ورود هوای گرم و مرطوب آن به کم فشار پاکستان همراه با عمیق تر شدن ناوه غرب دریای خزر و قرارگیری کم فشار پاکستان در جلوی این ناوه سبب ناپایداری میشود.
دریای خزر و تشکیل ناوه عمیقی بین پرارتفاع ایران و کم ارتفاع غرب هند سبب ناپایداری در جنوب شرق ایران شده که جلوی این ناوه قرار گرفته است .
بیشینه ارتفاع آن ٢٠١٧ متر از 7- Ferraris 8- Kay 9- Vilibic 10- Dankers 11- Norbiato 12- Chiaravalloti and Salvatore 13- Morin 14- Rozalis 15- Villarini 16- Dobler 17- Paquet 18- Jothityangkoon 19- Wilby and Quinn 20- Ishak سطح آب های آزاد دنیا است .
در شمال دریای سیاه پرفشار گسترده ای با فشار مرکزی ١٠٢٢/٥ هکتوپاسکال قرار دارد که زبانه ای از آن به صورت یک ناوه عمیق در جهت شمال غرب ـ جنوب شرق بر روی زاگرس تا جنوب آن کشیده شده است .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٨: فشار سطح دریا ٢ روز قبل از آغاز بارش سیلابی شکل ٩: ارتفاع سطح ٥٠٠ ه پ ٢ روز قبل از آغاز بارش سیلابی در زمان وقوع بیشینه بارش سیلابی، پرفشار روی دریای خزر در شمال شرق آن قرار گرفته و ناوه کوچک شمال شرق ایران نیز عمیق تر شده است ، به طوری که کم فشار پاکستان در قسمت جلوی این ناوه قرار گرفته و ناپایداری آن تشدید شده است .