چکیده:
یکی از مهمترین مسئلهها در آمایش سرزمین، رفع تعارض میان کاربریهای متضاد و یا رقیب در یک مکان است. این امر باید با توجه به میزان مطلوبیت و در نظر گرفتن پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی آنها انجام شود. بدین منظور رویکردهای مختلفی شکل گرفته است که هر کدام برای رفع این تعارضات به شکلی این کار را انجام میدهند. هدف این تحقیق مقایسه دو رویکرد بهینهسازی تخصیص کاربری چندهدفه زمین (MOLA) و انتخاب چندبُعدی (MDCHOICE) است. نخست نقشههای حاصل از دو رویکرد برای محدوده شهرستان گرگان تهیه شدند و سپس این نتایج با روشهای آماری و بومشناختی و سنجههای سیمایسرزمین مقایسه شدند. نتایج مقایسه مبتنی بر پارامترهای آماری و بومشناختی حاکی از برتری رویکرد تخصیص کاربری چندهدفه زمین بود. بهمنظور اعتبارسنجی بنابر نتیجه مرحله قبل، نقشه حاصل از رویکرد MOLA بهعنوان نقشه مرجع و رویکرد دیگر بهعنوان نقشه مورد مقایسه، استفاده گردید. سپس، میزان شباهت و میزان توافق نقشهها بهکمک الگوریتمهای مختلف موجود در نرمافزارهای ایدریسی و MCK، بررسی گردید. نتایج حاصل از بکارگیری هر یک از الگوریتمها، شاخصهای مفیدی مثل مقایسه طبقه به طبقه و سلول به سلول و انواع دیگری از ضرایب کاپا مانند کاپای هیستو، کاپای مکانی و کاپای فازی را ارائه کردند که به-نوع خود باب مباحث تکمیلی در روشهای مقایسه را باز میکند. درنهایت، بهعنوان یک نتیجهگیری فرعی پیشنهاد میشود برای مقایسه نقشههایی که به روشهای مختلف مدلسازی شدهاند و یا در اعتبارسنجیها، بجای ضریب کاپای معمول یا استاندارد، از انواع مختلف کاپا که میزان توافق در مکان و تعداد را نشان میدهند، استفاده شود.
The most important thing in the land use planning is conflict between opposite or rival land uses in one place that should be done by allocation of land uses according to the utility of land and taking into account economic, social and environmental impacts. For this purpose, different approaches are formed which each of them has made efforts to resolve this conflict. This study compared the two optimization approaches such as Multi Objective Land use Allocation (MOLA) and the Multidimensional Choice (MDCHOICE). The maps were prepared using two approaches for the city limits of Gorgan. Then, maps were compared using the statistical methods of land uses utility and ecological assessment by landscape metrics. Results of this comparison based on statistical and ecological parameters showed the superiority of multi-objective the allocation of land use to multidimensional choice approach. Map by the MOLA approach as a reference map and another map by MDCHOICE approach as a comparative map was used in order to validate the results of the previous stage. Finally, the similarity and agreements of maps were evaluated with various algorithms in the software IDRISI and MCK. The results obtained from the use of any of algorithms offered useful indicators like comparing the class to class, cell to cell, and other types of kappa coefficients such as Histo Kappa, place and fuzzy Kappa that additional discussion of comparison methods is raised. Finally, this study suggests that to compare maps that are modeled in different ways or to validate the maps that use different type's kappas that show the agreement on number and place instead of the usual or standard kappa coefficient.
خلاصه ماشینی:
هدف این تحقیق مقایسه دو رویکرد بهینهسازی تخصیص کاربری چندهدفه زمین (MOLA) و انتخاب چندبُعدی (MDCHOICE) است.
همچنین میتوان پونتیوس و همکاران (2007: 677) را نام برد که نقشه جنگلزدایی شبیهسازی شده از طریق مدلBLM را برای 18 اجرای متفاوت، نسبت به یک نقشه مرجع از سال 1999 مورد مقایسه قرار دادند و میزان توافق را از طریق شاخص کاپای توافق، بصورت نماد Kstandard معرفی نمودند و علاوه بر آن Kno (کاپا برای عدم اطلاعات)، Klocation (کاپا برای موقعیت مکانی در سطح سلول شبکه)، KlocationStrata (کاپا برای موقعیت مکانی در سطح زیربخش) را ارایه نمودند.
جدول 2: مقایسه آماری تناسب کاربریها در دو رویکرد MOLA و MDCHOICE {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} نتایج حاصل از سنجش وضعیت پایداری در رویکردهای برنامهریزی محیطزیست و بهینهسازی، با استفاده از چند سنجهی ترکیبی و توزیعی سیمایسرزمین بررسی شد.
جدول 3: مقادیر سنجههای سیمایسرزمین در دو رویکرد MOLA و MDCHOICE {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} همانطور که در روششناسی تحقیق اشاره شد، از نتایج حاصل از دو روش مقایسه قبلی برای تعیین نقشه مرجع و نقشه مورد مقایسه در روشهای اعتبارسنجی MCK و VALIDATE استفاده شده است؛ بنابراین، از آنجا که نقشهی حاصل از رویکرد MOLA، به لحاظ آماری و وضعیت بومشناختی نقشه برتر شناسایی شد، این نقشه، بهعنوان نقشه مرجع در روش مقایسه میزان شباهت استفاده گردید.
نتایج مقایسه میزان شباهت در روش اعتبارسنجی MCK با الگوریتم طبقه به طبقه، در چهار حالت یا معیار مختلف (در هیچکدام از نقشهها، در هر دو نقشه، فقط در نقشه MOLA، فقط در نقشه MDCHOICE) در جدول 4 نشان داده شده است.