چکیده:
انس سعدی با قرآن کریم، بهعنوان والاترین جلوهگاه فرهنگ اسلامی، میزان اثرپذیری وی از قرآن را بسیار نظرگیر نمود. برخی از عمدهترین مولفههای قرآنی که سعدی بهشدت متاثر از آنها بود، عبارتند از: تعلیمی بودن بوستان و گلستان بهعنوان محوریترین ویژگیِ برداشت شده از قرآن، سادگی و روشنی کلام، حکایتها و مثلها، زبان مطایبه و طنز، آهنگین بودن کلام و ایجاز هنرمندانه. پژوهش حاضر، ادب تعلیمی و برخی ابزارهای تفهیم آن را بهمنزلهی موثرترین شیوههای جذب مخاطب در قالب مطالعات میانرشتهای در قرآن و شاهکارهای سعدی مورد بحث قرار داده است. روش تحقیق نظری- استنادی و مبتنی بر دادههای قرآنی بوده و هدف نوشتار حاضر آن است که با تبیین برخی راهکارهای اثرگذاری بر مخاطب، تاثیر فرهنگ قرآنی بر دیدگاه سعدی را در این زمینه بررسی نماید. دادههای پژوهش نشان داد که عمدهترین عامل توفیق سعدی در اثرپذیری از قرآن، انتخاب نوع ادبی ادبیات تعلیمی با زبانی بسیار ساده و همهفهم بود که ضمن رعایت زبان موسیقایی و لحن کلام برگرفته از ایجاز و اعجاز قرآن کریم، اثرپذیری هنرمندانهی خود را از این منبع لایتناهی به حد اعلی رسانید؛ بهگونهایکه همین بهرهگیری عمیق از آموزههای قرآنی را میتوان راز رسیدن به نوعی التذاذ ادبی پس ازمطالعهی شاهکارهای سعدی برشمرد.
The Holy Qur’an as the highest manifestation of the Islamic culture is a book full of revelatory teachings. The overwhelming number of Qur’anic ayahs on educational topics and Sa'adi's in-depth understanding of this quality made the extent of his being influenced by the Qur’an very considerable. Some of the major Qur’anic features that strongly influenced Sa'adi are: the educational nature of the Bustan and the Gulistan as the most basic characteristic of the Holy Qur’an, the simplicity and clarity of the text, stories and parables, humor, rhythmic language and artistic brevity. The present study, within the framework of interdisciplinary studies on the Qur’an and Sa'adi's masterpieces, discussed the educational literature and some tools for perceiving it as the most effective methods of audience attraction. A theoretical-citation research method was used in this study that relied on Qur’anic data and aimed to analyze the effect of the Qur’anic culture on Sa'adi's viewpoint by explicating a number of strategies used for influencing the audience. The findings show that Saadi's success in being inspired by the Holy Qur’an predominantly lies in his choice of the literary type of educational literature that enjoys a very simple and expressive language, which while observing the musicality of language and tone of speech adopted from the brevity and miraculous nature of the Holy Qur’an, manifested his highest level of inspiration from this infinite source so that this very thorough application of Qur’anic teachings can be considered as the key to a kind of literary enjoyment that one feels when reading Sa'adi works.
خلاصه ماشینی:
داده های پژوهش نشان داد که عمده ترین عامل توفیق سعدی در اثرپذیری از قرآن ، انتخاب نوع ادبی ادبیات تعلیمی با زبانی بسیار ساده و همه فهم بود که ضمن رعایت زبان موسیقایی و لحن کلام برگرفته از ایجاز و اعجاز قرآن کریم ، اثرپذیری هنرمندانه ی خود را از این منبع لایتناهی به حد اعلی رسانید؛ به گونه ایکه همین بهره گیری عمیق از آموزه های قرآنی را میتوان راز رسیدن به نوعی التذاذ ادبی پس ازمطالعه ی شاهکارهای سعدی برشمرد.
آشنایی سعدی با فرهنگ و معارف اسلامی و الگوبرداری شایسته از قرآن کریم ، جلوه ای خاص به آثار گران سنگ وی بخشیده است و سعدی بر همین مبنا در بوستان و گلستان مباحث اخلاقی و تربیتی مهمی پیرامون زندگی و انسان بیان میکند و بر این باور است که هدف از تبیین گزاره های دینی و حکمی در قالب مضامین پندگونه و عبرت آمیز، دست یابی به سعادت اخروی است .
گلستان سعدی نیز به عنوان شاهکار کم نظیر تاریخ نثر ایران مملو از نکات ارزنده ی آموزشی و تربیتی به زبانی ساده و واقع گرایانه است که در آن ، دنیا و انسان همان گونه که هستند، نمایانده شده اند و آنچه در کانون توجه این کتاب واقع شده ، توجه ویژه به مسائل تربیتی و اخلاقی است که سعدی به انحاء مختلف این هدف را در سرتاسر گلستان دنبال میکند و ضمن پرداختن به متن آیات و روایات در این موارد، مفاهیم تربیتی و آموزنده را با هدف جذب مخاطب و اثرگذاری بیشتر، در قالب حکایت و تمثیل و اکثرا به شیوه ی غیرمستقیم به مخاطب عرضه میکند.