چکیده:
مسیرهای تاریخی ولایت «طرهان/طرحان» در جنوب غرب استان لرستان، از راه‌های برون‌منطقه‌ایپرتردد و مهم بود. از مهم‌ترین این مسیرها، محور ارتباطی کرمانشاه به خوزستان در دورۀ ساسانی و سده‌های آغازین اسلامی است که آثار معماری ارزشمندی در آن ساخته شده است.اهداف پژوهش حاضر، مطالعۀ قابلیت‌های ارتباطی منطقۀ طرهان و بررسی تأثیر جغرافیا، اقلیم و آب‌و‌هوای منطقه در چگونگی انتخاب مسیرها و تحلیل سازمان فضایی بناهای مرتبط با آن است. رویکرد تحقیق تاریخی-تحلیلی است و گردآوری یافته‌ها با مطالعۀ میدانی و جست‌وجو در منابع کتابخانه‌ای انجام شده است.نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وضعیت جغرافیایی و اقلیمی منطقه سبب شکل‌گیریدو مسیر بهاره و پاییزه در منطقه شده بود. این راه ارتباطی علاوه بر برقراری ارتباط خوزستان با مناطق شمال و شمال غرب ایران از طریق طرهان، نقش زیادی در برقراری امنیت ناحیه و پایداری استقرار‌های آن نیز داشته است. از دیگر نتایج این پژوهش، شناسایی بخش زیادی از جاده‌های سنگ‌فرش در مناطق کوهستانی، تعدادی قلعه –که به منظور حفاظت از راه‌ها و کاروان‌ها ساخته شده بودند-، ایستگاه‌های بین‌راهی با کارکرد خدماتی-رفاهی، آب‌انبار، کاروان‌سرا/ منزلگاه و همچنین کتیبه‌هایی از دوره اسلامی است که برای اولین بار در این پژوهش شناسایی و معرفی شده‌اند.
The historical roads of Tarhan district in the southwest of Lorestan province are the important and high-traffic inter-regional roads. One of its most important roads is the road between Susiana and Kermanshah that has been very significant in the Sassanid era and early Islamic centuries. Many architectural works such as bridges, caravansary, and castell and cobblestone roads have been remains in this district from Sassanid and early Islamic centuries which have not been studied carefully yet. The goal of this research is the study of the communication capabilities of Tarhan district through the identification of the archaeological evidence of this road and buildings alongside it. The research approach is Historical-analytical, and data are collected by field and library method. To achieve these goals, this road was surveyed from Saimare city to Holeilan valley. This survey was identified a large part of the paved roads in mountainous areas, bridges, caravansary, some castles to protect roads and caravans, buildings with service-welfare functions, reservoir, two urban settlements, and an inscription from the Islamic era. The research results show that geography and climate of the region have caused to establish two paths in this region; spring route and autumn route. Each of them was used in one part of the year. In addition to connecting Khuzestan to the north and northwest of Iran, this road has caused the safety and flourishing of its settlements.
خلاصه ماشینی:
از دیگر نتایج این پژوهش ، شنا سایی بخش زیادی از جاده های سنگ فرش در مناطق کوه ستانی، تعدادی قلعه –که به منظور حفاظت از راه ها و کاروان ها ساخته شده بودند-، ای ستگاه های بین راهی با کارکرد خدماتی-رفاهی، آب انبار، کاروان ســرا/ منزلگاه و همچنین کتیبه هایی از دوره اســلامی اســت که برای اولین بار در این پژوهش شناسایی و معرفی شده اند.
به سبب نزدیکی منطقۀ طرهان به مراکز سیا سی (تیسفون در دورۀ ساسانی و بغداد در سده های آغازین اسلامی) و موقعیت راهبردی آن در بین نواحی اقت صادی (میان رودان و خوز ستان در جنوب و کرمان شاه و همدان در شمال )، برقراری امنیت این راه و سـاخت ابنیۀ مرتبط با آن امری حیاطی بوده اسـت .
با توجه به موقعیت جغرافیایی طرهان که در حد فاصــل ســیروان و ســیمره قرار دارد و وجود پل ها و جاده های سنگ فرش در مرز طرهان -سیروان و سیمره -طرهان ، راه سیروان به شهر سیمره -که ابن خردادبه از آن نام برده - از منطقۀ طرهان میگذشته است .
یافته های باستان شناختی در مطالعۀ میدانی نگارندگان از منطقۀ مورد نظر، آثاری از جادۀ سنگ چین شده ، پل ها، بریدگی کوه جهت ســاختن راه ، بقایای ســاختمانی قلعه ها، بناهای کوچک و ایســتگاه های بین راهی، کاروان سراها، آب انبار و میل راهنما شنا سایی شد که جایابی آنها در نق شه آمده ا ست ٢(ن .
C. ”, Iran, Journal of the British Institute of Persian Studies, vol.
(
, 
, 
)
