چکیده:
در حوزه ژئومورفولوژی نو زمین ساخت، بر مطالعه فرایندهای پویا و موثر در شکلدهی زمین و چشماندازهای آن تمرکز دارد. شاخصهای ژئومورفولوژیکی ابزار مناسبی را برای درک کارکرد و درجه پویایی این فرایندها معرفی مینمایند. در این مقاله از هشت شاخص ژئومورفولوژیکی سینوزیته جبهه کوهستان (Smf)، عدم تقارن حوضه زهکشی (AF)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره (VF)، شکل حوضه (Bs)، تقارن توپوگرافی عرضی (T)، منحنی هیپسومتری حوضه (Hc)، پیچ و خم رود (S)، گرادیان طولی رود (SL) برای تعیین وضعیت نو زمین ساختی حوضه آبریز پاسخن استفاده شده است. روش مورد استفاده عمدتاً مبتنی بر دور سنجی و پردازش داده در محیط نرمافزاری به همراه بررسی میدانی برای تهیه زیرساخت دادهای و کنترل یافتههای آزمایشگاهی بوده است. یافتههای تحقیق و مقادیر حاصل از اعمال این شاخصها روشن ساخت که حوضه از نظر وضعیت نو زمینساختی در زمره نواحی فعال قرار دارد. این یافته بیانگر جوانسازی پدیدههای مورفولوژیکی در حوضه و در نتیجه فراهمآوری زیرساختی پویا و تحولپذیر از پدیدههای مرفولوژیکی است.
Neotectonic Geomorphology focused in the field of study in dynamic processes and in an effective and dynamic shaping earth and its prospects. Geomorphologic indicators appropriate tools to understand the functioning and dynamics of these processes which introduce degrees drawn. In this research the eight geomorphologic indicators namely Stream Length- Gradient Index: Mountain Front Sinuosity (Smf), Drainage Asymmetry Factor (AF), Ratio of Valley- Floor with to Valley Height (VF), Basin Shape Factor (Bs), Transverse Topographic Symmetric Factor (T), Hypsometric Integral (Hc), River Sinuosity (S) and Stream Length- Gradient Index (SL) has been applied for measuring the neotectonic activity of Paskhan catchment. The research method was involved with Remote Sensing techniques as well as field study for data collection and validation. The outcome of research was showed the most port of area as an active geotectonic. These findings indicate morphological making of the young feature in Basin, and thus providing a dynamic infrastructure and sustainable development which are the morphological features.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله از هشت شاخص ژئومورفولوژیکی سینوزیته جبهه کوهستان (Smf)، عدم تقارن حوضه زهکشی (AF)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره (VF)، شکل حوضه (Bs)، تقارن توپوگرافی عرضی (T)، منحنی هیپسومتری حوضه (Hc)، پیچ و خم رود (S)، گرادیان طولی رود (SL) برای تعیین وضعیت نو زمین ساختی حوضه آبریز پاسخن استفاده شده است.
جدول 1- تشخيص فعال يا غير فعال بودن زمینساخت بر اساس شاخص سینوزیته (بول و همكاران، 1997) (رجوع شود به تصویر صفحه) برای محدوده مورد مطالعه با استفاده از نقشه توپوگرافی 1:50000 مقادیر این شاخص محاسبه گردید که به صورت زیر است.
3) (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل 2 - برآورد شاخص Af بر طبق عدد حاصل شده میتوان گفت که حوضه از نظر نو زمینساختی فعال بوده و سمت راست حوضه نسبت به سمت چپ فعالتر میباشد.
جدول 2- میزان فعالیت زمینساختی را با توجه به مقدار Vf (Bull et al, 1977) (رجوع شود به تصویر صفحه) برای برآورد این شاخص در محدوده مورد مطالعه، 10 مقطع عرضی تهیه و مقادیر هر یک از آنها با استفاده از نقشه توپوگرافی به مقیاس 1:50000 محاسبه گردید (شکل 3).
مقدار عددی این شاخص برای حوضه آبریز مورد مطالعه 03/2 بوده که بیانگر فعال بودن حرکات نو زمینساختی میباشد.
این عدد حاکی از فعال بودن نو زمینساخت در حوضه است و همچنین میتوان گفت که رود در حال فرسایش بستر خود میباشد.
شاخص (Vf) که بر اساس خطالراسها و کف بستر دره بوده با استفاده از 10 مقطع عرضی محاسبه گردید که مقدار آن 14/0 متر میباشد و بیانگر فعال بودن زمینساخت حوضه است.