چکیده:
هدف این مقاله بررسی تاثیر تمدنهای بینالنهرین در تمدن هخامنشی است که به عنصر ویژه تمدنی؛ قانون پرداخته است. این تحقیق دارای ویژگی دو وجهی توصیفی- تحلیلی است و در زمره پژوهشهای کیفی قرار میگیرد. روش پژوهش حاضر از نوع تحلیل اسنادی میباشد. از تحلیلهایی کیفی به منظور تحلیل و جمع بندی آنها استفاده شد. در راستای تحقق هدف مقاله به مباحثی از قبیل؛ منابع تاریخ ایران در عصر هخامنشی، قانون به عنوان یکی از عناصر بین النهرینی در تمدن هخامنشیان، قوانین بینالنهرین، قوانین ایران و بررسی شباهتهای بین این دو پرداخته شد. در رابطه با قانونگزاری، برقراری عدل و داد و ممانعت از ستم زورگویان بر ضعیفان، الگوی شاهان هخامنشی، بخصوص اریوش کبیر را در کتیبههایش، تا حدودی به قانونهای رایج در بینالنهرین، به ویژه قوانین مدون حمورابی دانست. بعضی از دانشمندان توانستهاند وجود تشابهاتی را بین فرمانهای داریوش و قوانین حمورابی تشخیص دهند. گویا تا حدودی داریوش بر آن بود که در قانونگزاری با حمورابی همپایه باشد. در نتیجهی این شباهتها در قوانین و اصول کشورداری است که بسیاری از محققان امروزی شاهنشاهی ایران را اساسا ادامهی امپراتوریهای سابق بینالنهرین، و سازمان اداری و فرهنگ آنان را نیز تا حد زیادی حاوی سنتهای این منطقه میدانند. در مجموع بررسیها بیانگر این بود که هخامنشیان، در مباحث قانون، از نمونههای بینالنهرینی استفاده بهینه بردند. با مقایسه استوانه کورش و اعلامیه کاهنان بابل و دیگر آثار باقی مانده از عصر هخامنشی، با مجموعه قوانین حمورابی این تاثیرگزاری مشخص میشود.
خلاصه ماشینی:
در راستاي تحقق هدف مقاله به مباحثي از قبيل ؛ منابع تاريخ ايران در عصر هخامنشي، قانون به عنوان يکي از عناصر بين النهريني در تمدن هخامنشيان ، قوانين بين النهرين ، قوانين ايران و بررسي شباهت هاي بين اين دو پرداخته شد.
واژه هاي کليدي: قانون ، عناصر بين النهرين ، تمدن هخامنشيان ، قوانين حمورابي مقدمه امپراتوري هخامنشي در ايران اولين دولت قدرتمندي بود که نام و آوازه آن در طول قرن ها به عنوان منشاء تمدني عظيم باقي مانده است .
بيشتر مباحث مربوط به قانون و حکومت و دين ، از کتاب هاي يونانيان و تورات و بعضي از سنگ نوشته هاي هخامنشي گرفته شده است که آنها هم هر کدام معايب خاص خود را دارند و تحقيقات جديد هم که به برخي از سؤالات پاسخ داده اند تا اندازه اي مرا به خواسته هايم نزديک نمود.
با تمام اين معايب بايد اذعان کرد که هرودوت درباره تاريخ ايران اطلاعات گرانبهايي از خود باقي گذاشته است و نوشته ها و کتيبه هاي دوران هخامنشيان در بسياري از موارد روايات وي را تصديق ميکند (بيات ، پيشين ، ص ٢١).
اين قوانين در حدود يک قرن و نيم پيش از زمان حمورابي تدوين شده بود (رو، ١٣٦٩، ص ١٦٦، مجيدزاده ، پيشين ، ج اول ، ص ١٢٨، ج دوم ، ص ٣٧٣) مهم ترين و بحث انگيزترين مجموعه قوانيني که از جهان باستان تقريبا به صورت کامل به دست ما رسيده است ، مجموعه قوانين حمورابي است .