چکیده:
استان کهن و دیرپای یزد، به دلیل ویژگی اقلیمی خود که سرزمینی گرم و خشک است، اسناد وکتب خطّی در آن کمتر مورد هجوم حشرات، آفتها و رطوبت ،همچنین بلایای طبیعی مانند: زلزله، سیلو آبدیدگی قرار می گیرند. ازینرو خوشبختانه جزء استانهایی است که دارای کتاب های پرشمارتاریخی، جغرافی و اجتماعی برای شاخت خود است و هرچه به زمان حال نزدیک می شویم، اینمنابع فزونی می یابد. در این مقاله، براساس برآوردهای فرهنگی و تاریخی شهر یزد از لحاظ منابع بهچهار دورة تاریخی مهم تقسیم شده و منابع آن نیز معرفی گشته است.
Old document and manuscript in the ancient and long-standing province of Yazd, due to its climate, which is a hot and dry land, are less attacked by insects, pests, moisture and natural disasters such as earthquakes and floods. Therefore, fortunately, it is one of the provinces that has preserved a large number of books on history, geography and social construction. As we get closer to the present, these resources increase in number. In this article, based on cultural and historical estimates of Yazd city, in terms of resources, it has been divided into four important historical periods and its sources are introduced
خلاصه ماشینی:
چنان که اهل فن میدانند، منابع تاریخی هر دیار به غیر از منابع مستقل مانند: تواریخ محلّی، شامل منابع عمومی (تاریخهای ایران و غیره)، تکنگاریها (مانند: شناخت استان یزد اثر ایرج افشار سیستانی و راهنمای گردشگری یزد اثر حسن زنده دل)، سفرنامهها، خاطرات، زندگینامههای فردی و گروهی (مانند دانشنامۀ مشاهیر یزد)، اسناد (اعم از اجتماعی، سیاسی، اداری و وقفنامه) و حتّی عکسهای تاریخی میشوند که در زمینۀ سفرنامهها دورۀ دو جلدی کتاب «یزد در سفرنامهها» به کوشش اکبر قلمسیاه تقریباً تمامی سفرنامههای چاپی دربارۀ یزد در آن گردآوری شده است و در دیگر زمینهها منابع فراوانی وجود دارد که باید نسبت به گردآوری آنها اقدام کرد.
الف) آغاز تا آغاز عصر صفوی ب) دورۀ صفوی تا پایان دورۀ قاجار پ) دورۀ پهلوی تا سال 1357ش ت) 1357ش تاکنون الف)آغاز تا عصر صفوی 1ـ زندان سکندر از نگاهی دیگر؛ پژوهشی در شناخت تاریخ باستانی یزد کتاب نامبرده با اینکه در سال 1368ش با نگارش و پژوهش سیّدعبدالعظیم پویا چاپ شده است، امّا مبحث آن تاریخ یزد کهن در سدههای پیش از اسلام است.
2- یزد در عصر صفوی (از تأسیس سلسله تا پایان حکومت شاه عبّاس اوّل) این کتاب که برپایۀ پایان نامۀ دکتری نویسنده در سال 1387 در دانشگاه اصفهان بوده است، هر چند در سال 1392ش به وسیلۀ دکتر علیاکبر تشکّریبافقی، استاد تاریخ دانشگاه یزد، نگارش و تدوین یافته است، امّا در بازۀ زمانی عنوان شده نوشته شد و به دلیل بررسی همه جانبۀ نویسنده از منابع مستند تاریخی است که میتواند تکمیلکنندۀ جامع مفیدی باشد.