چکیده:
تهی کردن کالبد معماری اسلامی از معنا، به مسخ ماهیت معماری اسلامی منجر خواهد شد. فضایی که این معماری طراحی میکند، علاوه بر استفاده از عناصر و مواد در بهترین حالت کاربری خود، از هرآنچه که قابلیت انطباق با معانی رمزی و عمیق اسلامی دارد، به نحوی بهره میبرد که این عناصر حامل مفاهیم عرفانی در کالبد معماری آید. آب و آینه با معماری اسلامی همراهی دیرین دارد. آیا آب و آینه را با توجه به نحوۀ حضور در معماری اسلامی و فضاهایی که از آنها بهره برده شده است، میتوان نشان از مفاهیم اسلامی دانست؟ آب به عنوان شریفترین نعمتی که خداوند سبحان به انسان ارزانی کرده است، علاوه بر نقش خنککنندگی و ایجاد طراوت در فضای معماری اسلامی، محمل معانی عمیق عرفانی میگردد و با آینه در ویژگی انعکاس نقوش و تصاویر اشتراک مییابد. آینه نیز همچون آبی است که در درون بنا به کار میرود که تنها نقش آن انعکاس تصاویر و نقوش است. مفهوم آینه در عرفان اسلامی بسیار پردامنه طرح گردیده و نحوه بهکارگیری آن در معماری اسلامی و معانی که این نوع کاربرد بر دوش میکشد نیز بسیار عمیق و قابل تأمل است. در این پژوهش، سعی بر این است تا حکمت کاربرد آب و آیینه در معماری طرح و تبیین شود.
The depletion of the Islamic architectural structure of meaning will lead to the destruction of the nature of Islamic architecture. The space that this architecture is designed, in addition to using the elements and materials at its best, from all that is capable of conforming to the Islamic semantics and deep meaning, it uses some elements that carry the mystical concepts in the architectural arena. Water and mirror have a long history with Islamic architecture. Is it possible to indicate the water and the mirror in terms of the presence of Islamic architecture and the spaces used? Water as the noblest blessing the God has given to human beings, in addition to the cooling effect and the freshness of the Islamic architecture space, get the litter of deep mystical meanings and take the same share with the mirror in the reflection of patterns and images. The mirror is like water is used inside construction only for reflect images and patterns. The concept of mirror in Islamic mysticism has been raised very extensive and method of using that in Islamic architecture and the meanings that this kind of function takes is very deep and contemplative. In this investigation we trying to pose and explained the wisdom of usage water and mirror in architecture.
خلاصه ماشینی:
آيا آب و آينه را با توجه به نحوة حضور در معماري اسلامي و فضاهايي که از آن ها بهره برده شده است ، ميتوان نشان از مفاهيم اسلامي دانست ؟ آب به عنوان شريف - ترين نعمتي که خداوند سبحان به انسان ارزاني کرده است ، علاوه بر نقش خنک کنندگي و ايجاد طراوت در فضاي معماري اسلامي، محمل معاني عميق عرفاني ميگردد و با آينه در ويژگي انعکاس نقوش و تصاوير اشتراک مييابد.
به برکت اين معنويت ، فضاهايي که اين معماري ميآفريند، سرپناهي ايجاد مي - کند که انسان در آن ميتواند نه فقط از آرامش و هماهنگي طبيعت بکر، بلکه از بهشت آسماني، که طبيعت بکر تجلي آن است ، بهره برد؛ بهشتي که انسان در عمق و مرکز وجود خود دارد، جايي که حضور الهي در آن طنين انداز ميشود، چون دل مومن عرش رحمان است ( نصر، .
اما اين که خود آينه چه معاني را در خود تجميع کرده است و به کارگيري آن در بخش هاي مختلف تزئينات معماري و با صور مختلف ، بيان گر چه مفهومي از نظرگاه اسلامي است ، جاي تأمل دارد.
ويژگي انعکاس آب ، ملهم براي ساخت آينه است بنابراين هر آن چه که آينه بتواند به وضوح منعکس کند، آب نيز با لطافتي خاص به خود آن را منعکس ميسازد، اما چنان چه بيان شد، در معماري اسلامي آب بيشتر در صحن بيروني و آينه بيشتر در اندرون حضور دارد.
از طرف ديگر، اين عالم عدم است و عدم خاصيتي آينه گون دارد و ميتواند عکس صورت هاي وجود را در خود منعکس کند.