چکیده:
در کاوشهای ویرانه رصدخانه مراغه، از وضعیت معماری آن چیزی به دست نیامده است و از طرح و شکل آن اطلاعاتی به دست نیامده است. اما رصدخانههای دیگری در اقصی نقاط جهان وجود دارد که تقریبا همدوره این اثر تاریخی است که با بررسی آنها میتوان تا حدودی به شکل رصدخانه مراغه پی برد و اینکه این رصدخانه سرپوشیده بوده یا شکل دیگری میتوان بر آن متصور گردید به هر صورت در این مقاله به بررسی وضعیت رصدخانه پرداخته شده و شیوه پژوهش بهصورت کتابخانهای میباشد.
In the ruins of the Maragheh Observatory's ruins, nothing is known about its architectural status and its design
and shape. But there are other observatories around the world, roughly the same period of this monument, which
can be seen to some extent as the Maragheh Observatory, and whether the Observatory was indoors or could be
conceived as Each case in this article deals with the status of the observatory and the research method is library.
خلاصه ماشینی:
پلان برج اصلی رصدخانه سمرقند با الهام از مراغه (علی اکبر سرفراز که خود نیز عضو هیئت کاوش رصدخانه مراغه بوده است، در توضیحی ذیل تصویر واحدهای مدور نجومی چنین اظهار کرده اند: «بقایای ساختمان های مدور شکل در ارتباط با رصدخانه مراغه که از نقش و عملکرد آنها بی اطلاع هستیم...
ولي العرضی منجم، کارهای معماری و مهندسی ابزارها را نیز انجام می داد و از کوره آهنگری مراقبت می کرد (انس خان، ۱۳۶۶: ۵۷) مؤیدالدین غرضی»، کتابی درباره آلات و ادوات رصدخانه مراغه دارد که ورجاوند، در طراحی و بازیابی آلات رصد از توضیحات وی استفاده کرده است و عرضی خود در کتابش چنین می نویسد: «مرا جناب وزیر وقت به ساختن آن ساختمان مأمور کرد، اگرچه این کارمن نبود، بالاجبار مشغول شدم و از اتمام بعضی آلات و ادارات بازماندم.
در مورد معماری رصدخانه و واحدهای نجومی و علمی آن، مطالب جسته و گریخته قابل توجهی وجود دارد «قبه ای (گنبد مرکزی در مجموعه رصدخانه وجود داشت که از نورگیر (هرنو، هورانه) وسط آن اشعه آفتاب روی دیوار داخل رصدخانه می افتاد و بدین وسیله از موقع طلوع تا غروب آفتاب در جهها و دقایق حرکت روزانه آن در ساعت مختلف معلوم می شد و اندازه گیری زاویه ارتفاع آفتاب در فصل های مختلف و تعیین زمان، امکان پذیر می شد.
۶. شباهت واحدهای نجومی مدور رصدخانه مراغه و جیپور هند پرویز ورجاوند، ضمن کاوش در رصدخانه مراغه، تعدادی بنا با پلان دایره ای شکل را از زیر خاک آزاد نمود و برای روشن ساختن ویژگی برج اصلی یا همان ربع جداری تلاش زیادی کرد.