چکیده:
یکی از مباحث مهم علوم قرآن، بحث در باب وحی است. این بحث در روزگار ما اهمیتی مضاعف یافته و بیش از پیش مورد توجه صاحبنظران قرار گرفته است. محور اصلی بحث در باب وحی تحلیل ارتباط خدا و انسان است، اما این ارتباط فقط به بحث وحی اختصاص ندارد و برخی دیگر از مباحث علوم قرآن نیز از همین منظر شایسته بحث و بررسی است.
ادعای این مقاله این است که جز بحث وحی، در برخی دیگر از مباحث علوم قرآن نیز باید مساله را از زاویه نسبت میان خدا و انسان نگریست. از این جهت هم ابعاد مختلف بحث در باب وحی و نزول قرآن و هم برخی دیگر از مباحث علوم قرآن از قبیل اعجاز قرآن، حجیت ظواهر قرآن، نسخ، محکم و متشابه، اسباب نزول، مکی و مدنی، تناسب سور و آیات، اختلاف قرائات، تحریف قرآن و حدوث یا قدم قرآن از چشمانداز دیگری مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. چنین نگرشی مقدمه تحول در علوم قرآن بر اساس دیدگاهها و چشماندازهای جدید در تحلیل رابطه میان خدا و انسان خواهد بود.
One of the important topics in the sciences of the Qur'an is the
Revelation. This debate has become more and more important and
popular in our age. The core of the discussion of revelation is the
analysis of the relationship between God and man, but this relationship
is not limited to revelation, and some other topics of the Quranic
sciences are worthy of discussion from this perspective.
This article argues that in addition to the revelation, other issues in the
science of the Qur'an should also consider the relationship between God
and man. For this purpose, various aspects of the Qur'an's revelation
and descent, as well as some other topics of the Quranic sciences are
discussed from another perspective. Such an attitude would be the
introduction to the evolution of the Qur'an's sciences based on new
perspectives in analyzing the relationship between God and man.
خلاصه ماشینی:
محور اصلی بحث در باب وحی تحلیل ارتباط خدا و انسان است، اما این ارتباط فقط به بحث وحی اختصاص ندارد و برخی دیگر از مباحث علوم قرآن نیز از همین منظر شایسته بحث و بررسی است.
ادعای این مقاله این است که جز بحث وحی، در برخی دیگر از مباحث علوم قرآن نیز باید مساله را از زاویه نسبت میان خدا و انسان نگریست.
اما این پرسش تنها در بحث وحی محصور نمیماند و به نظر میرسد در بین مباحث علوم قرآن، بحثهای دیگری هم هست که شایسته است از این منظر، یعنی نسبت خدا و انسان، مورد توجه و احیاناً بازنگری و بازاندیشی قرار گیرد.
بحث فوق از منظر مسألة مورد بحث ما این گونه میتواند مطرح شود که نزول تدریجی به معنای ارتباطی خاص بین خداوند و پیامبر صلوات الله علیه و آله است که گرچه گاهگاه رخ میداد و گاه نیز دچار فترت میشد، اما در مجموع پیوسته برقرار بود.
6-1- حالات پیامبر در دریافت وحی: بحث قابل طرح دیگر در این زمینه، گزارشهایی است که دربارة حالات رسول خدا صلوات الله علیه و آله در هنگام نزول قرآن نقل شده است.
8-1- نسبت لفظ و معنا در وحی: در میان مباحث مربوط به نزول قرآن مسألة بسیار مهم دیگری مطرح است که در بین مسائل مربوط به بررسی وحی از منظر نسبت خدا و انسان نیز اهمیت فراوانی دارد.