چکیده:
در مطالعه حاضر، مسئله اصلى، تحلیل نقش مسجد به عنوان گسترده ترین شبکه فراگیر اجتماعى و نقش آفرینى آن در مدیریت ارتباطات اجتماعى و تأثیر آن در توسعه شهرى به ویژه محله اى با ظرفیت و پتانسیل بالا است.
جایگاه مسجد در ورود به مدنیت صحیح و توسعه آن و حل مشکلات موجود شهرى و محله اى ـ منتج از شهر نشینى و نوگرایى، در جهت برخوردارى از جوامع سالم به ویژه در سطح محله اى، مسئولیت این نهاد در اجراى عدالت اجتماعى به واسطه مدیریت در توزیع متناسب بیت المال و از میان بردن فقر و تبعیض میان افراد سطوح مختلف جامعه، نقش مسجد در انعکاس نقظه نظرات و پیشنهادات مردم شهرها و محلات به مسئولین و تأثیرگذارى بر روند تصمیم گیرى و مدیریت خرد کشور متناسب با نظرات و خواسته هاى مردم و مطرح بودن جایگاه آن به عنوان نقطه عطف مدیریت در توسعه مودت، انس و اخوت امت اسلامى و تأثیر آن در غناى مدیریت و استاندارد سازى زندگى انسان در جنبه هاى فردى و اجتماعى است. در مقایسه با سایر شاخص هاى مدیریتى که عمدتا از زاویه و چشم انداز خاص مدیریت فرهنگى، آموزشى و... را مدنظر قرار مى دهند، امروزه نقش مدیریتى مساجد که با تمامى قلمروهاى پیچیده انسانى اعم از آموزشى، فرهنگى، سیاسى، اجتماعى، اقتصادى و... سر و کار دارند از اهمیت به سزایى برخوردار گردیده و بر اهمیت نقش بارز مدیریتى مساجد به عنوان مجالس شوراى اسلامى و مراکز دخالت و مشارکت مسلمانان در شیوه اداره حکومت همان گونه که پیامبر اکرم بدان تأکید داشت، بیش از پیش افزوده است. هدف مقاله حاضر، معطوف داشتن توجه به نقش مسجد در افزایش فشردگى کالبدى در توسعه شهرى از نظام مدیریت شهر محور به مدیریت محله محور و ایجاد تهران پایدار به واسطه بهره گیرى از وجود مساجد و اماکن مذهبى در مراکز محله است. مقاله حاضر به سامان دادن مدل هاى ذهنى و ساختار ذهنیت مدیران شهرى از طریق برقرارى ارتباط با نهادها و تشکل هاى مردمى نظیر مسجد و کانون هاى فرهنگى مستقر در آن و گسترش کمى و کیفى تفکر نظام گرا و فراهم آوردن رفتار توسعه یافته در تمامى دست اندرکاران اداره شهر و محلات تهران، مى پردازد. مطالعه حاضر، پژوهشى توصیفى (Descriptive) است که در آن علاوه بر مطالعه اسناد و مدارک و منابع کتابخانه اى، از شیوه مصاحبه با اساتید حوزه و دانشگاه بهره گیرى شده است.