چکیده:
بیان مسئله: حیات رازورزانه، اندازه‌های بزرگ و عمر طولانی و مرگ و زندگی دوباره، سبب شده که درخت، مفاهیم متفاوتی را به خود اختصاص داده و گاهی حتی در عهد باستان به عنوان واسطه‌ای میان انسان و خدا تقدیس شود و به عنوان نمادی از تراوت، آرامش و زیبایی، بازتاب رابطه خداوند و انسان و نمادی از کل جهان محسوس، ترکیب آسمان، زمین وآب و نماد روشنایی شناخته شده است. در نگارگری خصوصاً مکتب هرات، شاهد کارکردهای متفاوتی از تصویر درختان هستیم. اینکه تصویر درخت، در نگارگری این مکتب چه کارکرد متفاوتی دارد، مسئله‌ا ی است که در این پژوهش به آن پرداخته می شود.
هدف: شناخت بیشتر و آگاهی از امکانات تصویری درخت در مکتب هرات است.
روش پژوهش: این مقاله به شیوه توصیفی– تحلیلی، و سپس انطباق روایت، حادثه، متن و تصویر و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و آرشیوی، نگاره‌های مکتب هرات را مورد بررسی قرار داده است.
یافته‌ها: در این پژوهش مشخص شد تصویر درخت در نگارگری هرات، علاوه بر دو نوع کارکرد «تزئینی» و «نمادین»، دوشادوش متن، حادثۀ نگاره است: و داستان اصلی را به شکل تصویری، از پیش، پژواک می‌دهد. به نحوی که تصویر درخت خشکیده، بازتاب روایت مرگ شخصیت داستانی، تصویر درخت پرشکوفه، بازتاب روایت امیدواری و نیز سایه‌گستری است. همچنین درخت، بازتاب روایت قدرت و شوکت پادشاه است.
Problem definition: The mystical life, larger sizes, long life, death and life renewal, have caused the tree to have different meanings and sometimes even in ancient times to be sanctified as a mediator between human being and God and introduced as a symbol of freshness, peace and beauty, reflection of the relationship between God and human being, symbol of the whole tangible world, combination of heaven, earth and water and a symbol of light. In painting, especially the Herat school, the different functions of the tree images are observable. The present research addresses the different function of the tree image in the painting of this school.
Objective: The present research aims to acquire more knowledge about and be aware of the visual possibilities of the tree in Herat school.
Research Method: Based on a descriptive-analytic manner and then the adaptation of narrative, incident, text and image and using library and archival resources, the present study has examined the paintings of Herat school.
Results: In this research, it was found that the image of a tree in Herat painting, in addition to the “decorative” and “symbolic” functions, points out to the incident of painting alongside the text and echoes the main story in a visual form. In this way, the image of the withered tree is a reflection of the death narrative of the fictional character while that of the blossoming one reflects the narrative of hope, as well as shadow spreading. Also, the tree reflects the story of the king’s power and glory.
خلاصه ماشینی:
پژواک حادثۀ روایت متن ادبی در تصویر درخت در نگارگری مکتب هرات چکیده بیان مسئله: حیات رازورزانه، اندازه‌های بزرگ و عمر طولانی و مرگ و زندگی دوباره، سبب شده که درخت، مفاهیم متفاوتی را به خود اختصاص داده و گاهی حتی در عهد باستان به عنوان واسطه‌ای میان انسان و خدا تقدیس شود و به عنوان نمادی از طراوت، آرامش و زیبایی، بازتاب رابطه خداوند و انسان و نمادی از کل جهان محسوس، ترکیب آسمان، زمین وآب و نماد روشنایی شناخته شود.
روش پژوهش این مقاله با روش توصیفی– تحلیلی و سپس انطباق روایت و حادثه متن و تصویر انجام گرفته و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و آرشیوی، نگاره‌های مکتب هرات را مورد بررسی قرار داده است.
روش پژوهش این مقاله با روش توصیفی– تحلیلی و سپس انطباق روایت و حادثه متن و تصویر انجام گرفته و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و آرشیوی، نگاره‌های مکتب هرات را مورد بررسی قرار داده است.
در زمینه انحاء حضور درخت در نگارگری از مقاله «نجفی و افشاری» (1390) با عنوان «ویژگی‌های بصری درختان در نگارگری ایران» همچنین پایان‌نامه « معطر» (1387) با عنوان «نقش اساطیری درخت در نگارگری باغ ایرانی»، مقاله «نقش درخت سرو و معانی نمادین آن در نگاره‌هایی از شاهنامه تهماسبی» نوشته « آل‌ابراهیم دهکردی» (1395)، نیز مورد استفاده قرار گرفت اما تفاوت در این است که پژوهش حاضر، نه نگاه اسطوره‌ای حاکم است و نه به نوع درخت، محدود می‌شود.
ذکر این نکته ضرورت دارد که تصویر درخت خشکیده که بازتاب دهنده روایت متن ادبی است، در مکاتب دیگر نگارگری نیز به کار برده شده است.
(
, 
, 
)
