چکیده:
یکی از راه های شناخت و تحلیل اندیشه های سیاسی دسته بندی آنهاست. سیالیت اندیشه و گذار از دوره ها و مراحل گوناگون و متفاوت و گاهی متضاد، دسته بندی آنها را دشوار می کند. دسته بندی های متعددی از اندیشه های سیاسی معاصر در ایران ارائه شده که همه آنها معیارهای خرد را در دسته بندی خود ملاک قرار داده اند، مسأله این مقاله وارد کردن شناخت جغرافیای کلان فکری اندیشه ها و نسبت آنها با یکدیگر در دسته بندی اندیشه های سیاسی است. پرسش اصلی مقاله این است که چه الگوی کامل تری برای دسته بندی اندیشه های سیاسی می توان ارائه داد که فهم ابعاد خرد و کلان اندیشه ها را در یک بازه زمانی طولانی میسر کند. این مقاله با مد نظر قرار دادن روش تحقیق «نظریه زمینه ای» ابتدا نگاهی اجمالی به دسته بندی های انجام شده و معیارها و الگوهای این دسته بندی ها تاکنون دارد، سپس به ارائه الگوی «دسته بندیِ خوشه ای» برای شناخت اندیشه های سیاسی می پردازد که یافته آن است. این الگو از سه سطحِ تحلیلِ بیرونی، تحلیل درونی، و نسبت سنجی بهره می برد و اندیشه های سیاسی را از جهت جریانی، گفتمانی و پارادایمی ریشه یابی می کند. در سطح تحلیل بیرونی، اندیشه ها را در جغرافیای کلان فکریِ یک جامعه یا حوزه تمدنی می بیند، در سطح درونی، با نگاه خُرد به فهم اجزای اندیشه ها می پردازد، و در سطح نسبت سنجی آنها را بایکدیگر مقایسه می کند.
One of the metods to identify and analyze political thougths is to categorize them. The fluidity of thought and the transition from different and sometimes contradictory periods and stages make it difficult to classify them. Numerous categories of political thougths in the last two hundred years have been presented in Iran, all of which have based on micro-criteria in their category. Therefore, the problem of the article is to know the macro-intellectual geography of thougths and their relationship with each other. The main question of the article is what more complete model can be provided for the categorization of political thougths that makes it possible to understand the micro and macro dimensions of them in a long period of time. This article, considering the research method of "Grounded theory", first has a brief look at the categories made so far and states the criteria and patterns of these categories. The achievement of the article is to provide a model of "cluster categorization" to identify political ideas. This model uses three levels of external analysis, internal analysis, and proportionality, and rooted political thougths in terms of flow, discourse, and paradigm. At the level of external analysis, it sees thougths in the macro-intellectual geography of a society or civilization.
خلاصه ماشینی:
پرسـش اصلی مقاله این است که «چه الگوی کامل ترِی را برای دسته بندی اندیشه های سیاسی می توان ارائه داد که فهم ابعاد خرد و کلان اندیشه هـا را در یـک بـازۀ (نویسنده مسئول ) دانشیار گروه مطالعات غرب آسیا، دانشکده مطالعـات جهـان ، دانشـگاه تهـران ، تهران ، ایران ، (a.
براین اساس ، پرسـش اصـلی مقاله این است که «عمده ترین دسته بندی هـای انجـام شـده از اندیشـه هـای سیاسـی معاصر کدامند و چه الگوی دسته بندی دقیق تر و کامل تری می توان ارائه داد؟» یکی از نکته های مهم در یک دسته بندی متقن ــکه ازجمله نتـایج ایـن مقالـه بـه شـمار می آیدــ این است که اندیشه های سیاسی در جغرافیای کلان فکـری یـک جامعـه یـا حـوزه تمدنی ، و نسبت آن ها با اندیشه های دیگر دیده شوند.
در پایان این مقدمه بیان سه نکته ضروری است : نخست اینکه به دلیل شباهت ها و اشتراک های فراوان اندیشه های سیاسـیـاجتمـاعی در ایـران بـا کشـورهای دیگـر جهان اسلام ، به برخی دسته بندی های انجام شده توسط اندیشمندان عرب نیـز اشـاره می شود و این امر امکان مقایسه و بهره گیری از تجربه های بـین المللـی را نیـز بـرای خوانندگان ارجمند فراهم خواهد کرد.
در ادامه ، به منظور فراهم کردن زمینه و امکان مقایسه بین تقسیم بنـدی اندیشـه هـای سیاسی در ایران و جهان عرب ، و به دلیل شباهت های زیادی که بـین آن هـا وجـود دارد، به اجمال به مهم ترین دسته بندی های پژوهشگران عرب نیز اشاره می کنیم .