بررسی سبک شناسی اشعار «فطرت مشهدی» مقاله

زمینه و هدف: در میان انواع نقد و دانشهای زبانی و ادبی، سبک‌شناسی یکی از راههای نقد روش‌مند است که با آگاهی از امکانات این دانش و به دور از تفسیرهای ذوقی و تضادهای شخصی، میتوان متون ادبی از جمله دیوان شاعرانی که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند را مورد بررسی و پژوهش قرار داد و از این طریق به بازتولید نظریه‌ها و ایده‌های جدید سبک‌شناسی پرداخت. این پژوهش میکوشد تا با بازنگری در اشعار یکی از شاعران گمنام سبک هندی به نام فطرت مشهدی، به طور عملی و علمی، ویژگیهای سبکی اشعار وی را در سطوح زبانی، ادبی و فکری نشان دهد. روشها: این مقاله براساس مطالعات کتابخانه‌ای و به شیوۀ توصیفی-تحلیلی انجام شده است. یافته‌ها: میرزا معزّالدین محمد موسوی خان فطرت فرزند میرزا فخرا و نوادۀ دختری یکی از علمای بزرگ مشهد به نام «محمد زمان مشهدی» است که در سال 1050ه.ق در مشهد به دنیا آمد. در جوانی به اصفهان رفت و پس از تحصیلات دینی و ادبی به هند مهاجرت کرد. در آنجا مورد توجه اورنگ زیب، پادشاه هند قرار گرفت و داماد او شد. او در هند به مناصب بلند دیوانی رسید و در سال 1101 ه.ق درهمانجا از دنیا رفت. اشعار وی از منظر سبک‌شناسی در سبک هندی سروده‌است. در اشعار وی ویژگیهای سبک هندی به وضوح دیده میشود، مسائلی از قبیل: فراوانی تشخیص، کاربرد اسلوب معادله، استفاده از تلمیحات مختلف برای خلق مضامین و تصاویر تازه و... نتیجه‌گیری: پر بسامدترین موضوع در سطح فکری اشعار فطرت مشهدی به ترتیب شامل موارد زیر است: عشق، پند و حکمت، شکوائیه، عرفان و...در سطح زبانی، استفاده از اوزانی و بحوری مانند رمل و هزج موجب روانی شعر فطرت شده‌است. بسامد واژگان عامیانه به نسبت واژگان عربی و ترکی بسیار بالاتر است. همچنین استفاده از واژگان مربوط به سبک‌شناسی به اشعارش جلوۀ خاصی بخشیده است. از منظر ادبی نیز استفاده از تشبیه، تشخیص، ایهام و تلمیح بسامد بیشتری نسبت به دیگر صورخیال و آرایه‌های ادبی دارند. فطرت در تشبیهاتش بیشتر از انواع تشبیهات عقلی به حسی، مفرد به مفرد، بلیغ، ملفوف نسبت به دیگر انواع، استفاده کرده‌است. بسامد استعارات مکنیه نیز در مقایسه با استعارات مصرحه بیشتر است.

Background and Aim: Among the types of criticism and linguistic and literary knowledge, stylistics is one of the methods of methodical criticism. He studied and researched and reproduced new theories and ideas of stylistics. This research tries to show the stylistic features of his poems in linguistic, literary and intellectual levels by reviewing the poems of one of the unknown poets of Indian style named Fitrat Mashhadi. Methods: This article is based on library studies and has been done in a descriptive-analytical manner. Results: Mirza Moazeddin Mohammad Mousavi Khan Fitrat is the son of Mirza Fakhra and the granddaughter of one of the great scholars of Mashhad named "Mohammad Zaman Mashhadi" who was born in 1050 AH in Mashhad. He went to Isfahan as a young man and emigrated to India after his religious and literary studies. There he was noticed by Aurangzeb, the king of India, and became his son-in-law. He rose to high positions in India and died there in 1101 AH. His poems are composed in the style of Indian style. In his poems, the features of Indian style can be clearly seen, such as: frequency of recognition, application of equation style, use of various allusions to create new themes and images, etc. Conclusion: The most frequent topics in the intellectual level of Mashhadi nature poems include the following: love, advice and wisdom, complaint, mysticism, etc. At the linguistic level, the use of weights such as sand and haze has caused the nature of nature poetry. The frequency of slang words is much higher than Arabic and Turkish words. The use of stylistic vocabulary has also given a special dimension to his poems. From a literary point of view, the use of similes, discernments, ambiguities and allusions is more frequent than other literary imaginations and arrays. In his similes, nature has used more types of rational similes to the senses, singular to singular, eloquent, and melodic than other types. The frequency of Meccan metaphors is also higher than that of approved metaphors.