چکیده:
هم خاقانی، هم بحتری هر دو سخنور و سخن شناس و در خلق آثار هنری
توانگرند. علاوه بر این، هر دو بر انواع دانش ها و ادبیات منظوم و منثور
روزگار خویش مسلط هستند . مخاطبان هر دو هم از خواص اند و هم از عوام .
بنابراین انعکاس اشعار این دو شاعر تاثیر گذار و شناخته شده در عصر خویش
و پس از آن حائز اهمیت است.
مقایسه توصیفات و تخیلات و انواع مضا مین به کار گرفته شده با دیدن
ویرانه های کاخ مدائن در شعر این دو شاعر بزرگ، یکی ایرانی و دیگری عرب
و سنجش میزان اثرپذیری خاقانی از بحتری موضوع این مقاله است.
بااستناد بر شواهد شعری هر « تحلیل محتوا » این نوشتار با به کارگیری روش
را مورد « ایران مدائن » و « سینیه » دو شاعر، وجوه مشترک و افتراق د و قصیده
تحلیل قرار داده است.
یافته های این تحقیق نشان می دهد خاقانی اگرچه از آثار شعرایی عرب پیش از
خود اطلاع داشته است اما شعر او هم در ساختار و هم در محتوا کاملا متفاوت
از شعر بحتری بوده است.
این بررسی نشان می دهد هر دو ش اعر به یک شکل تحت تاثیر ویرانی کاخ
مدائن قرار نگرفته اند و انواع تفاوت ها و ویژگی های شخصی و ملی بر نوع قلم
آن ها موثر بوده است.
نگارنده امیدوار است این مقاله در حوزه مطالعات تطبیقی کارآمد باشد.
خلاصه ماشینی:
مقايسه توصيفات و تخيلات و انواع مـضامين بـه کـار گرفتـه شـده بـا ديـدن ويرانه هاي کاخ مدائن در شعر اين دو شاعر بزرگ ، يکي ايراني و ديگري عرب و سنجش ميزان اثرپذيري خاقاني از بحتري موضوع اين مقاله است .
منظور از «مضمون » در اين مقاله «تأييد يک موضوع يعني يک عبارت يـا يـک عبـارت مرکب ، معمولا يک خلاصه يا يک عبارت فشرده است که مي تواند شامل مطالب متعدد و جداگانه اي باشد و درضمن روي هم رفته يک موضـوع را نـشان دهـد» (بـه نقـل از برلسون ، باردن ١٣٧٤: ١١٩ و ١٢٠) ممکن است در هر بيت به دو يا چند مـضمون پرداختـه شـده باشـد، هـر يـک از ايـن مضامين به عنوان «هسته هاي معني دار» در شمارش کمي و استنباط کيفي مورد نظر قرار مي گيرند.
پرويز کنون گم شد ز آن کمشده کمتر گوي زرين تره کوبر خوان ؟ رو کم تر کوا بر خوان مقايسه و بررسي تطبيقي قصيده خاقاني و قصيده بحتري الف ) مضمون هاي مشترک : ١- حسرت بر ويرانه هاي يک شکوه : با توجه به تعداد مواردي که هر دو شاعر بـه ايـن مـضمون پرداختـه انـد (حـدود ٢١% بحتري و ٢٥% خاقاني با توجه به کل ابيات قصيده ) مي توان نتيجه گرفت هر دو به يک ميزان تحت تأثير ويرانه هاي کاخ مدائن بوده اند و اين موضوع با توجه بـه ويژگـي هـاي روحي هر دو شاعر و تفاوت قوميت و بستر اجتماعي و فرهنگي و...
اين نوع توصيفات در قصيده خاقاني تنها در اوايل نيمـه دوم قـصيده وجـود دارد و نـه بيت را شامل مي شود (٢٢%) که پنج بيت آن نيز با مضمون تأسف و حسرت همراه شده است .