چکیده:
هدف: پژوهش حاضر با هدف اعتباریابی و رواسازی آزمون جهتگیری مذهبی با تکیه بر اسلام در نوجوانان دبیرستانی، انجام شد.روشها و ابزار: بدین منظور، نخست روایی محتوایی و صوری آزمون جهتگیری مذهبی، طی مراحل گوناگون، شامل ارجاع آزمون به کارشناسان دینشناس دارای تخصص روانشناسروانشناسی، مشورت با اساتید روانسنجروانسنجی و روش تحقیق و نیز اجرای آزمایشی بررسی شد. پس از حصول اطمینان از اعتبار شکل و محتوای آزمون، آزمون جهتگیری مذهبی، اجراء شد. جامعه آماری این پژوهش، دانشآموزان دبیرستانهاآنهای شهر قم ( (15-20پانزده تا بیست ساله) بودند. 578 نفر به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب گردیدندشدند. ابزار این پژوهش عبارت بود از آزمون جهتگیری مذهبی و آزمون سبک زندگی اسلامی. دادهها، با روش تحلیل عاملی اکتشافی با شیوه تحلیل مولفههای اصلی و تحلیل مانوا تحلیل شدند.
یافتهها: بررسی روایی محتوایی و صوری به اصلاح 2 سوالدو پرسش و حذف 3 سوالسه پرسش نامتناسب برای نوجوانان انجامید. ضریب آلفای کرونباخ آزمون برابر با 91/0 به دست آمد. تعداد عوامل در نمونه جمعیت نوجوان دارای 4 چهار عامل است که بر خلاف نسخه اصلی و اجرا شده در میان بزرگسالان است که مشتمل بر دو عامل بود. این عاملها 34 درصد واریانس جهتگیری مذهبی در نوجوانان را تبیین کرد. در نتیجه تحلیل عاملی، 14 چهارده سوال پرسش به عنوان سوالهای پرسشهای نامناسب حذف شدند که در مجموع، سوالهای پرسشهای پرسشنامه به 53 سوال مورد کاهش یافت. روایی همزمانهمزمان آزمون جهتگیری مذهبی با آزمون سبک زندگی اسلامی نیز (705/0)، از طریق ضریب همبستگی پیرسون، 705/0به دست آمد.
نتیجهگیری: با توجه به روایی عاملی، روایی همگرا و پایایی مناسب آزمون جهتگیری مذهبی در میان نوجوانان، استفاده از آن در پژوهشهای مربوط به نوجوانان توصیه میگردد.
خلاصه ماشینی:
از جمله محدودیتها و نقایص پژوهش نیز میتوان به نقایص روش شناختی از جمله عدم استفاده از روش تحلیل عاملی که تنها روش آماری معتبر برای تشخیص عاملهای موجود در پرسشنامهپرسشنامه است و در عوض استفاده از همگونی بر اساس آلفای کرونباخ جهت تعیین خرده مقیاسهای پرسشنامهپرسشنامه، اشاره کرد.
با اذعان به لزوم ساخت این آزمون برای جمعیت مسلمانان و اهمیت کاربرد آن، از طرفی آذربایجانی ((1380) در بخشهای مختلف کتاب «تهیه و ساخت آزمون جهتگیری مذهبی با تکیه بر اسلام» بر عدم اختصاص محتوای آزمون به گروه سنی خاصی را مورد تأکید قرار داکرده است ((آذربایجانی، 1393، ص ، ص145- ، 202-، 300) و از طرف دیگر پایایی و روایی این آزمون فقط در دانشجویان کارشناسی ( (30-20بیست تا سی ساله)، بررسی شده است.
کاویانی جهت برای بررسی روایی سازه و ساختار عاملی آزمون سبک زندگی اسلامی از تحلیل عاملی اکتشافی با روش تحلیل مؤلفههای اصلی و با چرخش اوبلیمین بر روی دادهها استفاده نموده کرده است.
جهت برای بررسی روایی سازه و ساختار عاملی آزمون جهتگیری مذهبی با تکیه بر اسلام از تحلیل عاملی اکتشافی با روش تحلیل مؤلفههای اصلی و با چرخش پروماکس بر روی دادهها استفاده شده است.
بر پایه یافتههای به دست آمده، آزمون جهتگیری مذهبی با تکیه بر اسلام - نسخه نوجوانان ( (ROTI-AV) که در این پژوهش بررسی شده، ابزاری قابل اعتماد و متناسب با فرهنگ کشور اسلامی برای بررسی، ارزیابی و سنجش جهتگیری مذهبی، در نوجوانان است..
Measuring Religious Commitment Among Catholics and Protestants: A New Approach, Journal for the Scientific Study of Religion 40 ( (4), 675-690.