چکیده:
تغییر کاربری پوشش های سبز شهری با گذشت زمان می تواند مخاطرات زیست محیطی مختلفی را برای شهروندان یک شهر ایجاد نماید. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر قصد دارد تغییرات زمانی و مکانی پوشش های سبز مناطق ۱ و ۶ کلانشهر شیراز را با استفاده از تصاویر ماهواره ی لندست طی پنج دهه (۱۹۷۲ تا ۲۰۱۹) مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور پس از انجام تصحیحات رادیومتری و اتمسفری، نقشه های منتج از شاخص های گیاهی NDVI ، SAVI ، OSAVI و همچنین الگوریتم حداکثر احتمال مشابهت، در نرم افزار ENVI۵.۳ تهیه گردید و در سامانه اطلاعات مکانی (GIS) طبقه بندی و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که مساحت پوشش سبز منطقه ۱ برحسب هکتار به ترتیب در شاخص های NDVI، SAVI، OSAVI و همچنین در الگوریتم حداکثر احتمال مشابهت، از ۱۳۹۴ به ۴۲۸، از ۱۱۱۴ به ۴۲۱، از ۱۱۰۰ به ۴۱۹، از ۱۴۰۲ به ۴۳۹ و در منطقه ۶، از ۱۳۷۴ به ۸۵۸ (NDVI)، از ۱۱۱۵ به ۸۶۸ (SAVI)، از ۱۱۶۱ به ۸۸۴ هکتار (OSAVI) و در الگوریتم حداکثر احتمال مشابهت از ۱۳۹۳ به ۸۵۵ هکتار کاهش یافته است. بررسی مقادیر حد آستانه شاخص های گیاهی جهت شناسایی پوشش های سبز شهری نشان داد دامنه ی مقادیر حد آستانه در NDVI، از ۰.۲ تا ۰.۳، SAVI از ۰.۴ تا ۰.۴۹ و OSAVI از ۰.۳ تا ۰.۴ متغیر بود و با استفاده از آزمون پیرسون در نرم افزار SPSS مقادیر ضریب همبستگی بین NDVI، SAVI، OSAVI، الگوریتم حداکثر احتمال مشابهت و سال های تحت مطالعه در سطح ۱%، به صورت معنی دار نتیجه شد. نتایج این آزمون همچنین دلالت بر آن داشت که اختلاف معنی داری بین نتایج حاصل از این روش ها در این پژوهش وجود نداشته است. این کاهش پوشش سبز، خطری جدی برای شهروندان شهر شیراز تلقی می گردد.
Changing the use of urban green cover over time can create various environmental hazards for the citizens of a city. Due to the importance of the subject, the present study intends to investigate the temporal and spatial changes of green cover in areas 1 and 6 of Shiraz metropolis using Landsat satellite images during five decades (1972 to 2019). For this purpose, after performing radiometric and atmospheric corrections, maps resulting from plant indices including NDVI, SAVI, OSAVI as well as the maximum likelihood algorithm were prepared in ENVI5 software and classified and evaluated in Spatial Information System (GIS). The results of this study showed that the area of the green cover in region 1 has decreased in terms of hectares in NDVI, SAVI, OSAVI indices respectively and also in the maximum likelihood algorithm has decreased from 1394 to 428, from 789 to 421, from 815 to 419, from 1402 to 439, respectively and in region 6 was decreased from 1374 to 858 (NDVI), from 1160 to 862 (SAVI), from 1149 to 884 hectares (OSAVI) and in the algorithm, the maximum likelihood of similarity has decreased from 1393 to 855 hectares. Investigation of threshold values of plant indices to identify urban green cover showed that the range of threshold values in NDVI was variable from 0.2 to 0.3, in SAVI was variable from 0.44 to 0.47 and in OSAVI was variable from 0.34 to 0.36 and using Pearson test in SPSS software, correlation coefficient values between NDVI, SAVI, OSAVI, maximum likelihood algorithm and the studied years were significant at the 1% level. The results of this test also indicated that there was no significant difference between the results of these methods in this study. This reduction of green cover is considered a serious danger for the citizens of Shiraz.
خلاصه ماشینی:
نتایج این پژوهش نشان داد که مساحت پوشش سبز منطقه 1 برحسب هکتار به ترتیب در شاخصهای NDVI، SAVI، OSAVI و همچنین در الگوریتم حداکثر احتمال مشابهت، از 1394 به 428، از 789 به 421، از 815 به 419، از 1402 به 439 و در منطقه 6، از 1374 به 858 (NDVI)، از 1160 به 862 (SAVI)، از 1149 به 884 هکتار (OSAVI) و در الگوریتم حداکثر احتمال مشابهت از 1393 به 855 هکتار کاهش یافته است.
بررسی منابع نشان میدهد تحقیقی مختص مناطق 1 و 6 شهر شیراز که بخش اعظم باغات این کلانشهر را شامل میگردد تا بحال با استفاده از تصاویر ماهواره ای و به صورت پایش طولانی مدت انجام نشده است، لذا این پژوهش، قصد دارد مقدار تغییرات پوشش سبز منطقهی یک و شش شهر شیراز را طی سالهای 1972 تا 2019 با استفاده از NDVI SAVI ، OSAVI و الگوریتم حداکثر احتمال مشابهت مشخص نماید و همچنین مقادیر حد آستانهی NDVI، SAVI و OSAVI را به منظور شناسایی عارضهی پوشش سبز شهری مورد ارزیابی قرار دهد.
به تصویر صفحه مراجعه شود شکل3- (الف) نقشه شاخص NDVI مربوط به سالهای 1972، 1988، 2004، 2019 در منطقه یک شکل3- (ب) نقشهی شاخص NDVI (1972، 1988، 2004، 2019) در منطقه شش در این پژوهش در رابطه با شناسایی پوشش سبز با استفاده از شاخصهای مختلف، مقادیر دامنهها و حدآستانهها برای هر سال مورد بررسی قرار گرفت که نتایج آنها در جدول 4 نشان داده شده است.