چکیده:
نگرشها، رویکردها و اقتضائات ایدئولوژیکی، فرهنگی و اجتماعی هر جامعه در تبادلات فرهنگی- هنری بین جوامع مختلف، سبب تغییر، تحول و تطور در مولفههای فرهنگی- هنری مبادله شده میگردد. مقتضیات فرهنگی- اجتماعی ایران، در دورة آغازین غربگرائی روشنفکران ایرانی –پس از اقتباس مکتب رئالیسم از ادبیات غرب- باعث تغییرات بنیادین در اصول و موازین این مکتب ادبی گردید که در نهایت آن را به شکل مکتبی مستقل با صبغهای ایرانی و با مولفههای خاص ایران، بازتولید نمود؛ تا جائیکه میتوان اطلاق اصطلاح(رئالیسم ایرانی) بر این مکتب را مناسب دانست. این پژوهش بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی، به بررسی (زن در رئالیسم ایرانی) به عنوان یکی از مهمترین مولفههای واقعگرائی ایرانی در رمان«جای خالی سلوچ» میپردازد. در این تحقیق، چالشهای فراروی زن ایرانی و ابعاد شخصیتی او در خانواده، به صورت سرفصلها و بخشهای اصلی و فرعی، مقولهبندی شده، زوایای مختلف آن تحلیل گردیده و سپس در رمان مذکور مورد ارزیابی قرار میگیرد؛ همچنین در روند این پژوهش، میزان توجه و تمرکز نویسندة این اثر بر هویت تاریخی- اجتماعی زن ایرانی به عنوان یک مولفة مکتب واقعگرائی ایرانی تبیین و تحلیل میگردد.
The attitudes, approaches, and ideological, cultural, and social requirements of each society in the cultural-artistic exchanges between different societies lead to change, evolution in the cultural-artistic components of the exchange. Iranian cultural-social beliefs, in the early period of Westernization of Iranians' intellectual - after adopting the school of Western realism from Western literature - made fundamental changes to the principles and norms of this literary school that eventually reproduced it as an independent school with a purely Iranian method and with specific Iranian components, to the extent that The term (Iranian realism) can be considered appropriate for this school. This research, based on qualitative content analysis, examines (Woman in Iranian Realism) as one of the most important components of Iranian realism in the novel (Missing Soluch). In this research, the challenges facing the Iranian woman and her personality dimensions in the family is categorized as headings and sub-sections, its different aspect and then evaluated in the novel. Also, in the process of this research, the author's attention and focus on the historical identity - The social status of Iranian women as a component of Iranian realism is explained and analyzed.
خلاصه ماشینی:
در اين تحقيق ،چالش هايفرارويزن ايرانيوابعادشخصيتياودرخانواده ،به صورت سرفصل هاو بخش هاياصليوفرعي،مقوله بنديشده ،زوايايمختلف آن تحليل گرديده وسپس دررمان مذکورموردارزيابيقرارميگيرد؛همچنين دررونداين پژوهش ،ميزان توجه وتمرکزنويسندةاين اثربرهويت تاريخي -اجتماعيزن ايرانيبه عنوان يک مولفۀمکتب واقع گرائيايرانيتبيين و تحليل ميگردد.
بامطالعه وبررسيآثارادبي–هنريواقع گرايانۀادبيات کشورمان ،ميتوان اذعان داشت که زنان ايراني،درغالب اين آثارباابعادشخصيتيودغدغه هاوچالش هاي مشترکيترسيم شده اندواين وجوه اشتراک،هويت واحديتحت عنوان زن ايرانيراشکل داده است .
درحقيقت ميتوان گفت هويت زن ايرانيدربستر تاريخ واجتماع ايران نضج يافته وابعادآن بابدنۀفرهنگيايران گره خورده است ؛بنابراين وقتينويسندةواقع نگارايراني،جامعه راموضوع کارخودقرارميدهد،ناگزيربايدبه بررسيشخصيت زن به عنوان يکيازعناصرمهم اين جامعه بپردازد.
مولفه هاي ايراني بنابرآنچه درپيشينۀشکل گيريمکاتب ادبيمشهودبوده وقابل مطالعه وبررسي ميباشد، رويۀمشترکدراغلب مواردبدين شرح است که صاحب نظران وبزرگان ادبيات ملل پس ازنضج يافتن اصول اوليۀهرمکتب ،اقدام به تدوين کليات اصول اساسيآن مکتب نموده وبه صورت دقيق وروشن ،اصول ،فروع ومولفه هايآن راتبيين وحدودآن رامشخص مينمايند؛سپس طيبيانيه ايظهور،تکوين واستقلال يک مکتب ادبيرابه مخاطبان حوزة ادبيات وپژوهشگران اين عرصه اعلام ميدارند.
حال باتوجه به اينکه زن ايرانيدرفضايفرهنگي، سياسيواجتماعيايران رشدکرده وفراگردجامعه پذيريراتجربه نموده است ،بديهي است که ويژگيهايشخصيتيوهويتيويکاملامنطبق بابدنۀفرهنگيواجتماعيايران باشدکه باتکيه برآن ميتوان زنان ايران رااززنان سايرملل متمايزنمود.
مولفه هائي که توسط نويسندگان غربي،متناسب بافرهنگ واجتماع آنان به عنوان موازين مکتب رئاليسم غربيوضع شده اند،به صورت کلياتيهستندکه تماميآثاررئاليستي راصرف نظرازمحدوديت هايجغرافيائيدربرميگيرد.
محموددولت آباديازجمله نويسندگان شهيرمکتب واقع گرااست که دررمان «جايخالي سلوچ »،پرده ازچهرةتمام نمايزن ايراني-به عنوان يکيازمهم ترين مولفه هاياين مکتب -برداشته است .