نگاهی زیبایی‌شناسانه به شعر سیدیعقوب ماهیدشتی کرمانشاهی از منظر بازتاب عشق به محبوب مقاله

غزل از شورانگیزترین قالب‌های شعری است و عشق، لطیفه‌ای است که از عهد الست و بدو آفرینش در وجود انسان نهاده شده است. مفهوم عشق و تکرار آن در کلام و آثار شاعران و نویسندگان از آغاز حیات بشری، جاذبه‌ای وصف‌ناپذیر ایجاد کرده که جلوه‌های آن، تحت تأثیر رخدادهای فرهنگی و اجتماعی و شرایط روانی، فکری و اجتماعی فرد در زمان‌ها و مکان‌های مختلف متفاوت بوده است. سیدیعقوب ماهیدشتی، یکی از شاعران توانمند کردی‌سراست که به لهجه‌های مختلف کردی، شعر سروده است. عشق، درون‌مایۀ اصلی سروده‌های اوست؛ عشق وی، عشقی زمینی است که به زنان ابراز می‌کند. توصیفات خاص او، متوجهِ زیبایی‌های ظاهری و مادی معشوق؛ مانند: چشم، ابرو، زلف، رخ و ... بوده و کمتر به صفات معنوی او توجه داشته است. شاعر، گاهی از سختی عشق، ناله سر می‌دهد و گاهی زبان به شکایت از محبوب می‌گشاید. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی سیمای معشوق در دیوان کم‌حجم سیدیعقوب پرداخته است.

او چشمان معشوقش را شرابی دانسته که بیقراری وی را سبب شده است و اکنون چاره‌ای جر دوری از این جایگاه ندارد: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} Šurê ba sarem kawtêa lam masti ĉâwa // lam jiga nanišem magar aw jiga šarâwa او همچنین با بهره‌گیری از عناصر زیباسازی، فضای شعر خویش را زیبایی بخشیده است، چنانکه با به‌کارگیری آرایۀ تشبیه بلیغ (سپاه مژه) و تشخیص، مژگان معشوق را مورد خطاب قرار می‌دهد و آنها را لشکر خونریزی می‌خواند که غارتگر وجود او هستند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} Ĉâwân-e negârem wa sepâh-e meža mâĉun // aê laškar-e xünŕêž eêma waqt-e ĉapâwa سیدیعقوب، ضمن بیان زیبایی دلدار خویش، خود را زخم‌خوردۀ دلبری و ناز محبوب می‌داند. شاعر ضمن بهره‌گیری از تشبیه بلیغ (ماه رخسار)، با آوردن کلمۀ قوس (خمیده)، نوعی ایهام تناسب را در بیت زیر ایجاد نموده، چنانکه در معنای دیگر خود، یعنی برج قوس، با تیر و ماه، تناسب ایجاد کرده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} Azizân mâhŕoxsârê ža qaws-e abruwân tirê // wa jargem âšenâ kardan nadârem hiĉ taqsirê شاعر در بیت دیگری، با حسن تعلیلی زیبا بهت و حیرت خویش را معلول خم ابرو و زلفان سیاه محبوب دانسته است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} Dełbar to napersi ke men awqar la ĉa mâtem // haêrân-e xam-e abrum-o zełfân-e siatem سیدیعقوب، در ابیات زیر، با به‌کارگیری تشبیه مرسل، خم ابروی دلدار را به طاق محراب حاجات، مانند کرده که صوفی را از راه مناجات باز داشته و به خود مشغول کرده ‌است، همچنین آن را به هلال ماه و رنگین‌کمان، شبیه دانسته‌است. سیدیعقوب ماهیدشتی، شاعر توانمند کرد زبان نیز همچون دیگر اسلاف خود در سروده‌های خویش، توجّه خاصّی به محبوب و معشوق داشته و به توصیف زیبایی‌های وی پرداخته است.