چکیده:
حضرت علی (ع) به عنوان برجستهترین نخبه مسلمانان پس از حضرت رسول اکرم (ص) و شاگرد پر آوازهی ایشان، در دوران خلفاء در «ینبع مدینه» یک مرکز کشاورزی میسازد. برای نخستین بار است که کسی در این منطقه، کشاورزی را به شکل یک سرمایه گذاری دقیق و کار متراکم و برجسته شروع میکند. نخلستانهای اطراف ینبع، به صورت خیلی بدوی وجود داشته؛ ولی در دورهی قبایلی، کار اساسی، بیشتر تجارت و دامداری است و حضرت علی (ع) است که برای اولین بار و به تنهایی در تبدیل مسئلهی دامداری و تجارت به آن شکل بدوی و کاروانیاش در آن نظام؛ درتولید کشاورزی سنتی، نقش یک موسس و بنیان گزار را دارد. در این مقاله سعی شده است به روش توصیفی و تحلیلی چگونگی مالکیت حضرت علی (ع) را بر این منطقه وسیع، حدود آن، وقفیات ایشان در این ناحیه و سرانجام مالکیت و تولیت املاک ایشان را تا زمان امام سجاد (ع) مورد بررسی قرار دهد. ونتایج پژوهش مؤید این نکته است که مالکیت حضرت علی (ع) بر ینبع النخیل به واسطه خریداری زمینهای این منطقه، تلاش و کوشش ایشان بر روی آبادانی وگسترش آن بسیار ثمر بخش وحائظ اهمیت بوده است.
خلاصه ماشینی:
(نقوي ، ١٨:١٣٨٧-١٩) يکي از مالکيت هاي حضرت علي (ع )؛ مالکيت ، ايشان بر «ينبع » و زمين هاي اطراف و همچنين چشمه هايي است که خود ايشان در به بهره برداري رسيدنشان نقش داشته اند.
(سمهودي ، ١٤٠٤ ق :١٢٧١/٤) و همچنين آمده است که : محمد بن يحيي براي ما نقل کرد و گفت : عبدالعزيز بن عمران ، از واقد بن عبدالله جهني ، از عمويش که از جدش «کشد بن مالک » نقل کرد که گفته است : «طلحۀ بن عبيدالله » و «سعيد بن زيد» هنگاميکه رسول خدا (ص ) آنان را براي رهگيري و تعقيب کاروان ابوسفيان فرستاده بود؛ در «منحار» (جايي ميان حوزه سفلي و منحوين ) بر گذر کاروان هاي شام بر من وارد شدند؛ و وي ايشان را پناه داد از همين روي ؛ چون رسول خدا (ص ) ينبع را تصرف کرد؛ آنرا به کشـد به طور «اقطاع » واگذاشت و بعدها «عبدالرحمان بن سعد بن زراره انصاري » آنرا به سي هزار درهم از وي خريد.
همچنين گفته شد که قسمت هاي زيادي از اين املاک در منطقه ينبع ، توسط ايشان وقف گرديده که توليت آن بيشتر در دست فرزندان امام حسن مجتبي (ع ) بوده است و در منابع به آباداني و گسترش آنها، توسط فرزندان ايشان اشاره گرديد.