چکیده:
یک قرارداد در فضای مجازی پس از برقراری ارتباط موثر تجاری و توافق کلی بین فروشنده و خریدار شکل میگیرد، در مسیر انعقاد قرارداد الکترونیکی، برخی از مسائل فقهی وحقوقی چون شیوه انحلال آن، که اصطلاحا حقفسخ یا خیار نامیده میشود، مطرح میگردد. بنابراین صحبت از نظام قرارداد در بستر الکترونیک و اصلاح آن منوط است به پیادهسازی نظام گستردهتر فقه اسلامی و اجرای حق خیارات، و تا زمانی که زیرساختهای فضای مجازی در قالب فقهی اصلاح و بازنگری نشوند، مشکلات باقی خواهند ماند. یکی از مسایلی که در قانون تجارتالکترونیکی مورد بیمهری قرار گرفته و با وجود کاربردهای ارزنده آن در زمینه فقه و قانون مدنی در این قانون لحاظ نشده است، مسائل مربوط به مبحث خیارات میباشد و از آنجا که قراردادهایالکترونیکی در فضای مجازی منعقد میگردد، شاید در وهله اول به نظر آید که شیوه ظهور خیارات از نظر ماهوی با خیارات فقهی متفاوت است، ولی پس از بررسی و مطالعه در این تحقیق به این نتیجه رهنمود میگردیم که تنها تفاوت خیارات مطرح در فضای مجازی و خیارات فقهی، از نظر شکلی بوده و تاثیری بر نحوه اعمال خیارات و احکام کلی آن ندارد.
خلاصه ماشینی:
کاتولوگهاي الکترونيک، اطلاعات محصولات را در يک فـرم الکترونيکـي نشـان مـي دهنـد، تـا خريداران بتوانند کالاها يا محصولات را مشاهده کرده واز ميان آنهـا محصـولات مـورد نظرخـود را انتخاب نمايند در اين شيوه، خريدار مي تواند در صورت مغبون شدن، البته در صورتي کـه علـم بـه قيمت نداشته باشد و ديگر اين که تفاوت قيمت تعيين شده با قيمت بازار، فاحش و زياد باشد، خيـار غبن را جاري کند و معامله را فسخ کند يا معامله را قبول و تفاوت قيمت را اخذ نمايد، اما در حالتي که قرارداد به شيوة مذاکره صورت مي پذيرد، اگر اين مذاکره را به نوعي اسقاط خيار غبن ضمن عقد بدانيم از نظـر فقهـاي اماميـه در مـورد ايـن شـرط اخـتلاف مـي باشـد برخـي چـون"شـهيد اول" (شهيد اول، ج٣، ١٤١٢ه : ٢٧٦)به خاطر غرري بودن آن را باطـل مـي داننـد بحـث مطـرح ديگـر در زمينة قراردادهاي الکترونيکي ، حراجي ها مي باشـند، حراجـي فرآينـدي اسـت رقـابتي کـه کـالا بـه بالاترين قيمت به فروش مي رسد، البته بايد درنظر گرفت که در حراجي قيمت پايه و مبنايي وجـود ندارد، حراجي در مفهوم اوليه در فضاي اينترنت بـه دو شـيوه انجـام مـي پـذيرد، زمـاني کـه در آن فروشنده مبالغ پيشنهادي پي در پي را از خريداران درخواست نمايد به آن حراجي مستقيم گويند و زماني که خريدار مبالغ پيشنهادي را از فروشندگان درخواست نمايند به آن حراجي معکوس گويند، قيمت ها بصورت پويا توسط مبالغ پيشنهادي تعيين مي شود، حراجي ها مي توانند به صورت آن لاين يا برخط باشند، به عبارت ديگر مزايده، روش بازاري است که در آن فـروش محصـولاتي را پيشـنهاد مي دهد و خريداران نيز مبالغي را براي خريد آن محصول پيشنهاد مي دهند و با هم رقابت مي کننـد تا قيمت نهايي محصول تعيين گردد با اين تفاوت که قيمـت داراي پايـه و مبنـا مـي باشـد.