چکیده:
واردات بنزین در دهۀ 90، پس از طی یک دورۀ نزولی، مجدداً روند افزایشی به خود گرفته است. عدم توسعۀ کمّی قابل توجه در تولیدات پالایشگاهی کشور، توقف اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها در سال های 90 و 91، پایان یافتن سهمیه‌بندی بنزین در خردادماه سال 94 بعد از 8 سال و همچنین توقف رشد سهم سوخت جایگزین (CNG) از سبد حمل و نقل سبک در فاصلۀ سال های 91 تا 95، سبب شده است واردات بنزین در نیمۀ ابتدایی دهۀ 90 به‌سرعت افزایش یابد. با در نظر داشتن اینکه بنزین یک کالای استراتژیک است و همچنین با توجه به تجربۀ تحریم واردات فراورده‌های نفتی در سال 89، ضروری است افزایش تولید فروارده‌های نفتی با محوریت راه اندازی پالایشگاه ستارۀ خلیج فارس به‌صورت جدی پیگیری شود. از سوی دیگر، سیاست‌های کنترل مصرف با استفاده از ابزارهای کنترلی مختلف باید در دستور کار قرار گیرد. همچنین لازم است با تسهیل استفاده از CNG و توسعۀ حمل‌ونقل عمومی، تقاضای بنزین و درنتیجه واردات آن کاهش یابد.
Iran Gasoline imports between years 2012 to 2016 shows an increasing trend after 5 years of decrease. Amount of refinary products was not remarkably increased during the period. Besides, implementation of "Subsidies Reform Act" was stopeed at 2012 and 2013. After that, in spring 2015, rationing of gasoline was terminated after 8 years. Also, increasing rate of CNG substitution was stopped in light-transportation section. These factors together led to a remarkable increase in gasoline imports between 2012 to 2016. Knowing that fuel is a kind of essential goods and remembering that US imposed oil-products sanctions on Iran in summer 2010, it is necessary to control the rise of gasoline imports. As the first step, the amount of domestic production of gasoline should be increased, with the priority of "Persian-Gulf Star" refinary. On the other hand, fuel-conservation policies to control gasolin demand are to be pursued. Besides, CNG share in fuel consumption decomposition should be enhanced. At last, improvement of public transportation can help reducing gasoline demand leading to a reduction in gasoline imports.
خلاصه ماشینی:
عدم توسعۀکمي قابل توجه درتوليدات پالايشگاهي کشور،توقف اجراي قانون هدفمندکردن يارانه ها در سال هاي ١٣٩٠ و ١٣٩١، پايان يافتن سهميه بندي بنزين در خردادماه سال ١٣٩٤ بعد از ٨ سال و همچنين توقف رشد سهم سوخت جايگزين (CNG) از سبد حمل ونقل سبک در فاصلۀ سال هاي ١٣٩١ تا ١٣٩٥، سبب شده است واردات بنزين در نيمۀ ابتدايي دهۀ ١٣٩٠، به سرعت افزايش يابد.
با در نظر داشتن اينکه بنزين يک کالاي استراتژيک است و همچنين با توجه به تجربۀ تحريم واردات فراورده هاي نفتي در سال ١٣٨٩، ضروري است افزايش توليد فروارده هاي نفتي با محوريت راه اندازي پالايشگاه ستارة خليج فارس به صورت جدي پيگيري شود.
نمودار روند واردات بنزين گرچه سهم واردات بنزين از کل مصرف در سال ١٣٩٥، از ١٦ درصد بيشتر نبوده است اما روند افزايش اين سهم نشان مي دهد اگر سياست هاي مناسب اجرا نشود ممکن است در سال هاي آينده سهم واردات به بيش از٢٥ درصد برسد و کشور را با چالش مواجه کند.
نمودار روند تغييرات مصرف بنزين در بيست سال اخير کاهش تقاضاي بنزين بعد از سهميه بندي و همچنين بعد از اجراي مرحلۀ اول هدفمند کردن يارانه ها سه علت عمده دارد: ـ کاهش قاچاق بنزين ـ افزايش رغبت مردم به استفاده از سوخت جايگزين (CNG) ـ کاهش استفاده از خودروي شخصي و اصلاح نسبي رفتار مردم .
روندتغييرات کل تقاضاي سوخت دربخش حمل ونقل سبک (مجموع بنزين و CNG) اما همان طور که شکل ٣ نشان مي دهد پس از تجربۀ حداقل مصرف بنزين در سال ١٣٩٠، با توقف اجرايقانون هدفمندکردن يارانه هامصرف بنزين رويۀافزايشيبه خودگرفت .
(
, 
, 
)
