چکیده:
تبلیغ دین از مسائل بنیادین و اصلی ادیان و مذاهب و لازمه حیات اجتماعی بشر است؛ بهگونهای که میشود تبلیغ را شرط استمرار حیات اجتماعی انسان دانست. این امر مهم وظیفه انبیا و رهبران دینی است. قرآن کریم رسالت پیامبران را تبلیغ و ابلاغ وحی میداند: «وَ ما عَلَی الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبین؛[1] وظیفه فرستاده (خدا) جز ابلاغ آشکار نیست». تبلیغ دین یعنی رساندن آموزه و پیام دین به مؤمنان و مخاطبان که اگر این پیام به آنان نرسد از حرکت بهسوی کمال و اهداف خلقت بازمیمانند. به دلیل اهمیت و نقش مؤثر آن در زندگی فردی و اجتماعی، خداوند از مؤمنان میخواهد به آموزش و یادگیری آن اهمیت داده و آموختههای دینی خود را تبلیغ کنند: «وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِینْفِرُوا کافَّةً فَلَوْلا نَفَرَ مِنْ کلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِینْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیهِمْ لَعَلَّهُمْ یحْذَرُونَ؛[2] شایسته نیست مؤمنان، همگی برای جهاد کوچ کنند؛ پس چرا از هر فرقه، دستهای کوچ نمیکنند تا در دین، آگاهی پیدا کنند و قوم خود را وقتی بهسوی آنان بازگشتند، بیم دهند. باشد که آنان از کیفر الهی بترسند». آنچه در اثربخشی تبلیغ و چگونگی ابلاغ پیام دینی مؤثر بوده و لازم است به آن توجه شود علاوه بر دقت در محتوای پیام «روش و نحوه انتقال پیام به مخاطب» است که در جایگاه یک هنر و حرفه، نیازمند مهارتآموزی است. پیروان ادیان و مذاهب نیز برای ترویج باورها و اندیشههای خود از مهارتها و روشهای تبلیغ بهره میبرند. ضرورت بهرهگیری از شیوهها و روشهای تبلیغ در مناطق مشترک، دوچندان است؛ زیرا در این مناطق، علاوه بر تسلط علمی بر محتوای تبلیغی، باید با مهارت خاص خود مخاطب را اقناع نمود و شبهات و خرافات را از ذهن او برطرف و آموزه صحیح دینی را در جان و فکرش نهادینه کرد. بهاختصار برخی از مهارتها و شیوههای تبلیغ در مناطق تلفیقی شیعه و سنی در متن پیش رو بیان میشود. [1]. عنکبوت: 18.[2]. توبه: 122.
خلاصه ماشینی:
مبلغان مناطق مشترک باید بکوشند مباحث مشترک و همنظر را در اجتماعات عمومی شیعیان و اهل سنت مطرح کنند و از بیان مطالب اختلافی، که خدشه به عقاید آنان وارد میکند و باعث تقابل و جبههگیری میشود، جلوگیری نمایند؛ زیرا بیان برخی از مباحث اختلافی در صورتی مفید و مؤثر است که زمینه طرح و اثرگذاری مثبت آن وجود داشته باشد؛ بنابراین پیشنهاد میشود مباحث اختلافی و مناقشهانگیز مذاهب درصورتی بیان شود که مبلغان، آمادگی لازم و تسلط علمی را داشته باشند که در جلسات خصوصی یا نشستهای صمیمی با علما و نخبگان آنها را مطرح کنند تا حقایق تبیین شود و با روشنگری، برخی از اختلافات از میان برود که در این صورت نهتنها مانع وحدت و انسجام نیست؛ بلکه کمک بزرگی به رفع برخی از اختلافهای امت اسلامی خواهد نمود.
مناسب است مبلغان مناطق مشترک، عموم مردم بهویژه نسل جوان شیعه و اهل سنت را نسبت به خطرات وهابیت آگاهی بخشند و از گرایش آنان به این گروه افراطی و انحرافی بر حذر دارند؛ همچنین جهت مقابله با تفکرات انحرافی وهابیت بهجاست که از خود اهل سنت بهویژه عالمان آنان، که تألیفات و آثار مناسبی در رد وهابیت دارند و در سخنرانیها نیز مواضع تندی علیه وهابیت بیان میکنند، یاری گرفت؛ برای نمونه کـتاب الصواعق الالهـیه فـی الرد علی الوهابیه اثر شیخ سلیمان بن عـبدالوهاب نجدی نـخستین ردی است که از طرف علمای اهل سنت بر عقاید محمد بن عبدالوهاب نوشته شده است.