ساختار و مبانی علمی تصحیح متون ادبی مقاله

تصحبح متون یکی از زمینه‌های مهم در تحقیقات ادبی است. در این تحقیق تلاش می‌کنیم روش‌های تصحیح متون و مشکلات مربوط به آن را بر اساس روش‌های علمی - تحلیلی موردبررسی قرار دهیم. توجه به نسخه بدل‌ها، روش‌های علمی مصححان در تصحیح متون، تلاش برای بازسازی نیت مولف، مشکلاتی که مصححان با آن مواجه بوده‌اند از مهم‌ترین جنبه‌های مثبت این پژوهش است. در پژوهش حاضر نشان داده شده‌است؟ مصحح چه مراحلی را باید برای تصحیح درست یک نسخه طی کند. آشنایی با فضای موجود که متن آن پدید آمده‌است، متن شناسی، فرایند نسخه‌نویسی، و دگرگونی‌های آن، شناخت موانع راه تصحیح، و روش‌هایی که مصحح باید برای تصحیح نسخه طی کند در این جستار مورد بررسی قرار گرفته‌است.

توجه به نسخه بدل ها، روش هاي علمي مصححان در تصـحيح متون ، تلاش براي بازسازي نيت مؤلـف ، مشـکلاتي کـه مصـححان بـا آن مواجـه بـوده انـد از مهم ترين جنبه هاي مثبت اين پژوهش است . به عقيدة دکتـر زريـن کـوب : «هـدف و غايـت نقـد و تصحيح متون ادبي آن است که از روي نسخ خطي موجود، نسخۀ اصلي يا قريب به اصل يک اثر را احيا و مرمت و مدون کنند و آن را به صورتي عرضه دارند که خوانندة اهل تحقيق بتوانـد يقين و اطمينان حاصل کند که اگر اصل يک اثر را در دست ندارد، نسـخه اي از آن را دارد کـه به صورت اصلي و شکلي که مصنف و مؤلف اصل نوشته است به نهايت درجه نزديـک اسـت » (همان : ٢٧). دکتر غلامرضايي در باب اهداف تصحيح متن اشاره ميکنـد: «هـدف از تصـحيح مـتن آن اسـت کـه براسـاس نسـخه هـاي خطـي موجـود يـک اثـر، متنـي نزديـک بـه آن چـه مؤلـف پرداخته است به دست آيد؛ زيرا نسخه هاي بازمانده از هر کتاب به دلايل گوناگون ، معمولاً به هيئت اصلي که پرداختۀ مؤلف است ، به دست ما نرسيده است » ( غلامرضايي، ١٣٩٤: ٦١). دکتر زرين کوب در مقالۀ «روش علمي در نقـد و تصـحيح متـون » اشـکالات و تحريفـات نسخه برداريهاي گذشته را مطرح کرده اند که خلاصه وار به آن ها اشاره ميکنيم : «تحريف هـا و ناروايي هايي که رفع و اصلاح آن ها در اين مرحله تکليف عمدة محقق منتقد هست همه از اين گونه نيست ، بعضي اسقاطات يا الحاقاتي اسـت کـه نسـخه نـويس غالبـاً و از روي قصـد و غرض در نسخه وارد ميکند.