خوانش تطبیقی مؤلفه‌های ادبیات مهاجرت از منظر رئالیسم انتقادی (مطالعه موردی: رمان عراقیّ فی باریس و همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها) مقاله

نویسنده: حقایقی، زهرا ؛ یاحقی، محمد جعفر ؛ صدیقی، بهار ؛

پژوهش های ادبیات تطبیقی پاییز 1400، دوره نهم - شماره 3 ، ب (وزارت علوم/ISC (‎28 صفحه - از 167 تا 194 )

کلیدواژه ها: رئالیسم انتقادی رمان مهاجرت عراقیّ فی باریس همنوایی شبانه ارکسترچوب‌ها صموئیل شمعون رضا قاسمی. An Iraqi in Paris Nocturnal Harmony from The Wood Orchestra Samuel Shimon immigration novel Reza Ghasemi Critical Realism همنوایی شبانۀ ارکستر چوب ها رمان مهاجرت مهاجر ادبیات مهاجرت ادبی راوی باریس

fa en

چکیده:

رئالیسم انتقادی به عنوان شاخه‌ای از مکتب ادبی رئالیسم تلاش می‌کند،تجربه‌ای عینی از واقعیت را با نگاهی به معضلات اجتماعی انسان در عصر جدید به خواننده منتقل کند و با نگرشی اصلاح‌طلبانه به انتقاد از اوضاع حاکم برجامعه بپردازد.سموئیل شمعون1در نخستین رمان خود عراقیّ فی باریس توانسته است جایگاه ویژه‌ای درگستره داستان‌نگاری در ادبیات عربی کسب نماید؛رضا قاسمی2 نیز یکی از برجسته‌ترین داستان‌نویسان ادبیات فارسی است که با نگارش رمان همنوایی توانسته جوایز معتبر متعددی را از آن خود کند،هر دو رمان به بازتاب واقعیت‌های جامعه خود و پدیده مهاجرت پرداخته‌اند. با توجه به مسأله مهاجرت و تأثیرات نهان و تلخ آن برجوامع مهاجرفرست، این امر ضرورت انجام پژوهش‌هایی را می‌طلبدکه لایه‌های پنهان زندگی مهاجر را نشان دهند؛هدف از این جستار بررسی چالش‌های آسیب‌زای پدیده مهاجرت است.در این پژوهش با پرداختن به مؤلفه‌های ادبیات مهاجرت از منظر رئالیسم انتقادی بر بنیان توصیف و تحلیل در چهارچوب مکتب تطبیقی آمریکایی به بررسی دو رمان پرداخته می‌شود.دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد:تردید در بنیان فرهنگ خودی و تناقض فرهنگی در رمان همنوایی نسبت به رمان عراقی فی باریس پررنگ‌تر است اما در هر دو رمان به شکل از خودبیگانگی نمود می‌یابد.در هر دو رمان به شکلی انتقادی با مرورگذشته،ضمن انتقاد از شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه خود از نحوه آموزش برخی آموزه‌های دینی و فرهنگی نیز انتقاد شده است. چالش‌های مهاجرت در هردو رمان به شکل گم‌گشتگی، بحران هویت، بی‌آشیانگی نمودیافته اما نویسنده در رمان عراقیّ فی باریس نگاهی مثبت به آینده دارد ولی در رمان همنوایی نگاه نویسنده ناامیدانه است.

خلاصه ماشینی:

در اين ميان ، شاخه اي جديد از ادبيات معاصر با عنوان «ادبيات مهاجرت » سر برآورده که محصول سال هاي بعد از جنگ اول و دوم جهاني است و به آثاري اطلاق ميشود که تجربۀ زندگي در فضايي متفاوت با فرهنگ خود را نشان ميدهد و درواقع به روايت زندگي و مسائل اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي مهاجران در سرزمين بيگانه ميپردازد (تفرشيمطلق ، ١٣٨٩: ٢١٩). در اين پژوهش ، بر بنيان توصيف و تحليل سعي شده است تا از رهگذر رئاليسم انتقادي، برخي از مؤلفه هاي ادبيات مهاجرت در اين دو رمان طرح گردد و به اين پرسش هاي بنيادين پاسخ داده شود: ـ بازتاب مؤلفه هاي ادبيات مهاجرت از منظر رئاليسم انتقادي در رمان عراقيّ في باريس و همنوايي شبانۀ ارکسترچوب ها چگونه است ؟ ـ برجسته ترين شباهت ها و تفاوت هاي دو رمان از منظر رئاليسم انتقادي چيست ؟ ضرورت و اهميت اين پژوهش را ميتوان در خوانش و بازيابي آثار داستاني با زندگي اجتماعي جست وجو کرد؛ زيرا آثار داستاني هميشه برهه اي از زمان و جامعۀ خود را به تصوير ميکشند؛ از اين رو ضرورت دارد با مطالعه در حوزة ادبيات مهاجرت و بررسي آن با رويکرد انتقادي واقع گرايانه ، واقعيت هاي اجتماعي ، سياسي و فرهنگي بازتاب يافته در اين آثار را نمايان ساخت و تصوير روشني از واقعيت مهاجرت ارائه کرد. پيشينۀ تحقيق تا کنون در پژوهش هاي بسياري رئاليسم در آثار داستاني بررسي شده است ؛ اما تحقيقاتي که با خوانش تطبيقي در حوزة ادبيات مهاجرت انجام شده باشد، زياد نيست ؛ ازجمله ميتوان به چند مقاله اشاره کرد: حيدريان شهري و ديگران (١٣٩٩) در مقالۀ «داسة الواقعية النقدية بين روايتي بوکلين هيتس لميرال الطحاوي و سزمين نوچ ل يونا أرزاقي » (مجلة اللغة لاعربية و آدابها، السنة ٦١، العدد ٤) از منظر واقع گرايي انتقادي به اين دو رمان نگريسته اند.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود