چکیده:
قهرمانان حماسی با برخورداری از سرشتی الوهی، به عنوان نمونة آرمانی جامعه که پاسخگوی بسیاری از نیازها و آرزوهای دست نیافتنی انسانهاست، پرورده میشوند. آنان علاوه بر نیروی جسمانی و قوای طبیعی، از نیروهای فراطبیعی و ماورایی برای پسِ پشت گذاشتن موانع و مشکلات زندگی بهره میبرند. یکی از این نیروهای فراطبیعی ارتباط آنان با ارواح مردگان است. پژوهش حاضر با تکیه بر روش تحلیلی_توصیفی انجام یافته است. یافتههای این پژوهش به دو دسته قابل تقسیم بندی است؛ 1. چگونگی ارتباط قهرمانان حماسه با ارواح مردگان که عبارتند از: سفر قهرمان به جهان مردگان، گفتگو با ارواح نیاکان در خواب، تجلی ارواح و مشاهده آنها در عالم مادی. 2. تاثیرات دو سویة ارواح مردگان و قهرمانان بر یکدیگر چنانکه ارواح مردگان برای قهرمان از آینده پیشگویی میکنند یا زبان به پند و اندرز و گلایه میگشایند. گاه ناپایداری دنیا را فرا یاد میآورند و گاه در افشای رازی میکوشند. قهرمان نیز، خبر از خانواده و نزدیکان ارواح مردگان میدهد یا به درخواست ارواح برای آرامش آنان آیین سوگواری برپا میکند. بدین ترتیب، نگرشی اینچنین در آثار حماسی، میتواند در شناخت زمینههای فکری و اجتماعی اقوام و ملل گذشته سودمند واقع شود.
Having a divine nature, epic heroes are nurtured as an ideal pattern for the society that meets a variety of unattainable needs and desires of human beings. In addition to physical strength and natural forces, they take benefits from mythical and supernatural powers to overcome obstacles and problems in life. Establishing a relationship with dead spirits is among these supernatural forces. The current study is based on a descriptive-analytical research method. The findings can be divided into two categories: first, how epic heroes relate to the spirits of the dead, including the hero's journey to the world of the dead, talking to the spirits of the ancestors within a dream, the manifestation of the spirits and observing them in the material world; and second, how the spirits of the dead and the heroes are affected each other so that the spirits of the dead predict the future or open their mouths about advice and compliance. The spirits sometimes remind the instability of the world, and sometimes try to reveal a secret. In contrast, the hero informs them about their family and relatives or performs morning rituals at the request of the spirits for their comfort. Thus, such an attitude toward epic works can be useful in understanding intellectual and social contexts of past nations and peoples.
خلاصه ماشینی:
تأثیر ارواح مردگان بر کردار قهرمان در منظومه های حماسی (گیل گمش ، ایلیاد، ادیسه ، انه اید، شاهنامه ، بهمن نامه ، شهریارنامه ) حسن شهریاری * فاطمه حاجی رحیمی ** 1 چکیده قهرمانان حماسی با برخورداری از سرشتی الوهی، به عنوان نمونۀ آرمانی جامعه که پاسـخ - گوی بسیاری از نیازها و آرزوهای دست نیافتنی انسـان هاسـت ، پـرورده مـیشـوند.
همچنین ، مرگ ، یاد مرگ و توصیف جهـان پـس از مـرگ بـه ویـژه دوزخ «حربـه ای اسـت تـا قدرتمندان غافل و غافلان قدرتمند را به خود بیاورد و تـرس و واهمـه ای بـر روح و جانشان بیندازد تا در سایه این هول و هراس ، اندکی از خشـم و خشـونت آنـان کاسـته شود (حیدری، ١٣٩٧: ٣٧) و از آن جا که در بعضی آثار حماسی عقاید دینی و اخلاق مـداری و حکمـت عملـی با مضامین حماسی آمیخته است ، قهرمان حماسه با رفتن به جهان مردگـان ایـن مهـم را فـرا چشم انسان ها قرار میهد.
علی حیدری و همکاران در مقالۀ«بررسی و تحلیل اهـداف و ویژگـیهـای پـنج سفرنامۀ روحانی(گیل گمش ، ارداویراف نامه ، افسـانهِ ار افلاطـون ، سـیرالعباد سـنایی، کمـدی الهی دانته )» بیان کرده اند که این سفرنامه ها از لحاظ اشـتمال بـر اهـداف سیاسـی، اجتمـاعی، دینی و تعلیمی و فلسفی با هم اشتراک دارند که ناشی از بن مایه های فکری بشر و مـراودات دینی و فرهنگی است (حیدری، علی و همکاران ، ١٣٩٧: ١٤٠-١١٩) اما، پژوهشی که اسـاس آن مبتنی بر ارتباط قهرمانان با ارواح مردگان و تاثیرپذیری آنان بر یکـدیگر در آثـار حماسـی باشد، صورت نگرفته است .