بررسی و ارائۀ مدل ژئوشیمایی اشیاء فلزی بر پایۀ نقره از دورۀ عیلام (نمونۀ مطالعاتی اشیاء نقرهای مجموعه، جوبجی، کلماکره، ارجان) مقاله

در طول دهه‌های 60 تا 80 شمسی سه مجموعه ارزشمند عیلامی ارجان، کلماکره و جوبجی در غرب و جنوب غرب ایران کشف شد. کشف اتفاقی این مجموعه‌ها، تعداد و ارزش اشیاء فلزی آن‌ها حکایت از دوران پرشکوه عیلام در ایران دارد. هم‌دوره بودن آثار این مجموعه‌ها موجب شد تا برای پاسخ به پرسش‌های پیش‌آمده، این سه مجموعه به‌طور روشمند موردبررسی قرار گیرند. رویکرد پیشنهادی برای بررسی این سه مجموعه رویکرد اصالت‌سنجی بر اساس آلیاژ تکنولوژی فلزگری و ساخت و ریزساختارها است. این مقاله یکی از اهداف این رویکرد، در زمینه بررسی داده‌های حاصل از مطالعه ژئوشیمیایی آلیاژ اشیاء نقره‌ای این سه مجموعه را محقق می‌نماید. در این مقاله 23 نمونه نقره‌ای از سه مجموعه مذکور با روش XRF پرتابل برای بررسی آلیاژ و پاسخ به دو سوال اساسی آنالیز شدند: سوال اول این‌که آیا مطالعه ترکیب آلیاژ و میزان ناخالصی‌های اشیاء فلزی بر پایه نقره از دوره عیلام مربوط به این سه منطقه، امکان ارائه یک مدل ژئوشیمیایی را میسر خواهد نمود؟ و سوال دوم، آیا تهیه مدل ژئوشیمی از اشیاء نقره‌ای مکشوفه از دوره عیلام می‌تواند در تعیین منشا معدنی و اثرانگشت شیمیایی این اشیاء کمک نماید؟ بررسی داده‌ها مشخص نمود که وجود عناصری از گروه پلاتین یاPGE (Platinum-Group Elements) می‌تواند به‌عنوان مدل ژنوشیمیایی این اشیاء و وجود عنصر ایریدیم به عنوان اثر انگشت شیمیایی آنها معرفی گردد. بر اساس این یافته‌ها می‌توان گفت سنگ معدن اولیه اشیاء این سه مجموعه از یک محدوده جغرافیایی تهیه شده است.

During the '60s and '80s, three valuable Elamite collections of Arjan, Kalmakareh, and Jobji were accidentally discovered in the west and southwest region of Iran. The quantity and value of their metal objects indicate the glory of the Elam era in Iran. This paper examines the data obtained from the geochemical study of silver alloys from the mentioned collections. In this paper, 23 silver samples from the collections have been analyzed by portable XRF method to test the alloy and to answer the two major research questions. Investigation of the data revealed that the presence of the Platinum group elements (PGE) Platinum-Group Elements can be classified as a geochemical model of these objects. Also, the presence of the element iridium could be determined as their chemical fingerprint. Based on these findings, it can be said that the primary ore of the objects of these three collections was supplied from a single geographical area.