چکیده:
شناسایی نواحی مستعد برای رشد و توسعة پایدار فعالیت‌های گردشگری از موضوعات مهم در برنامه‌ریزی گردشگری است. شهرستان دورود، با توجه به قرارگیری در دو منطقة کوهستانی و دشتی، از تنوع توپوگرافی و جاذبه‌های طبیعی فراوان برخوردار است که به مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی مناسب جهت دستیابی به اهداف توسعة پایدار گردشگری نیازمند است. در پژوهش حاضر با هدف بررسی پتانسیل بالقوة این منطقه در اکوتوریسم کوهپیمایی تفریحی‌ـ ورزشی به ارزیابی توان اکولوژیک این منطقه با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره پرداخته شد. این پژوهش از جهت هدف کاربردی‌ـ توسعه‌ای و از نظر چارچوب پژوهشی تحلیلی‌ـ توصیفی است. از آنجا که شناخت و ارزیابی پتانسیل‌های گردشگری نوعی تصمیم‌گیری چندمعیاره است، در این پژوهش 5 گروه معیار شامل معیار‌های فیزیکی، اکولوژیکی، زیرساختی‌ـ کالبدی، ایمنی، و اقتصادی‌ـ اجتماعی و 25 زیرمعیار برای گردشگری کوهپیمایی تفریحی‌ـ ورزشی تدوین شد و روش ترکیب خطی وزن‌دارشده برای ادغام معیارها به کار رفت. سپس، نقشة نهایی جهت فعالیت اکوتوریسمی در منطقه در 3 پهنه با قابلیت ضعیف و متوسط و خوب ترسیم شد. نتایج حاصل از نقشة نهایی مطلوبیت نشان داد 9/6 درصد از منطقه برای تفرج کوهپیمایی تفریحی‌ـ ورزشی توان بالا دارد. همچنین، نتایج حاصل از تاپسیس نشان داد کوه قارون و اشترانکوه برای کوهپیمایی تفریحی‌ـ ورزشی در اولویت اول و دوم قرار دارند. در مجموع نتایج پژوهش حاضر پهنه‌های مستعد جهت کوهپیمایی تفریحی‌ـ ورزشی را نشان می‌دهد که راهنمایی برای گردشگران و مدیران و برنامه‌ریزان، به منظور تصمیم‌گیری و اجرای سیاست‌های توسعه‌ای، با در نظر گرفتن رویکردها و ملاحظات محیط‌زیستی و اقتصادی‌ـ اجتماعی، به شمار می‌آید.
The identification of areas appropriate for the sustainable growth and development of touristic activities is among the main topics of tourism planning. With its positioning between a mountainous area and a plain, Dorud city enjoys topographic diversity and numerous natural attractions that need proper management and appropriate planning in order to attain the objectives of the sustainable development of tourism. Aiming at the examination of the potential of this area for recreational-sport trekking ecotourism, the study at hand set out to assess the ecologic power of this area using multi-criteria evaluation method. This study was applied-developmental in terms of purpose, and descriptive-analytical in terms of research framework. Since the identification and evaluation of tourism potentials is a multi-criteria decision-making question, five main criteria groups – including physical, ecologic, infrastructural-bodily, safety, and economic-social criteria groups – and 25 secondary criteria for the recreational-sport trekking tourism were developed. The weighted linear combination was used to integrate the criteria. Then, the final map for ecotourism activity in the region was drawn in three spaces with low, mid, and high capability. The results of the final desirability map showed that 6.9 percent of the area has high potential for recreational-sport trekking. Moreover, the results of TOPSIS revealed that Qarun and Oshtorankuh mountains are the first and second top ranking mountains for recreational-sport trekking, respectively. Overall, the results of this study demonstrate the appropriate areas for recreational-sport trekking, which can function as a guide for tourists, managers, and planners to make decisions and administer developmental policies in the light of environmental and socioeconomic approaches and considerations.
خلاصه ماشینی:
مدرس ، دانشکدة منابع طبيعي و محيط زيست ، دانشگاه پيام نور، کرمان ، ايران (تاريخ دريافت : ١٤٠٠/٠٥/٠٧ ـ تاريخ پذيرش : ١٤٠٠/٠٧/٢٧) چکيده شناسايي نواحي مستعد براي رشد و توسعۀ پايدار فعاليت هاي گردشگري از موضوعات مهم در برنامه ريزي گردشـگري اسـت .
از آنجـا کـه شناخت و ارزيابي پتانسيل هاي گردشگري نوعي تصميم گيري چندمعياره است ، در اين پژوهش ٥ گروه معيار شامل معيـارهـاي فيزيکـي، اکولوژيکي، زيرساختيـ کالبدي، ايمني، و اقتصاديـ اجتماعي و ٢٥ زيرمعيار براي گردشگري کوهپيمايي تفريحيـ ورزشي تـدوين شـد و روش ترکيب خطي وزن دارشده براي ادغام معيارها به کار رفت .
در اين زمينـه ، در پـژوهش حاضـر سـعي شـد بـا اسـتفاده از مؤلفـه هـاي توپوگرافي و اقليمي و محيط زيستي منطقه پهنه هاي مناسب براي کوهپيمايي تفريحـيـ ورزشـي در ارتفاعات شهرستان دورود شناسايي و اولويت بندي شود و به سؤالات پژوهش پاسخ داده شود: ـ کدام يک از مناطق کوهستاني شهرستان دورود به لحاظ توسعۀ کوهپيمايي تفريحـيـ ورزشـي از اولويت بالاتري برخوردار است ؟ ـ مهم ترين مؤلفۀ محيطي در تعيين پهنۀ مناسب توسعۀ گردشگري کوهپيمايي چيست ؟ مباني نظري امروزه صنعت گردشگري يکي از صنايع بزرگ و متنـوع و درآمـدزا در جهـان شـمرده مـي شـود.
رتبه بندي گزينه هاي گردشگري تفريحيـ ورزشي در کوهستان با استفاده از مدل تاپسيس (رجوع شود به تصویر صفحه) نتايج حاصل از اولويت بندي تاپسيس براي انتخاب پهنه هـاي مناسـب گردشـگري تفريحـيــ ورزشي نشان ميدهد کوه قارون به دليل شيب مناسب و نزديکي به شـهر دورود و جـادٔە اصـلي و تأسيسات ، با کسب بيشترين ميزان CL، به مقدار ٠/٦٣، مناسب ترين پهنـه بـه منظـور ايـن فعاليـت است .
(
, 
, 
)
