طِبُ‌‌الاجساد (اصلاح و مداوای فلزات) و بازخوانی رابط طب و کیمیا در دوره اسلامی مقاله

طب سنتی اسلام و ایران پاییز 1399 ، سال یازدهم - شماره 3 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت بهداشت/ISC (‎14 صفحه - از 273 تا 286 )

کلیدواژه ها: ترکیب مزاج طب کیمیا اجساد خاصیت Metal (Ajsad) Temperament (Mizaj) Composition Medicine property alchemy

چکیده:

سابقه و هدف: طب‌‌الاجساد، مفهومی است که کیمیاگران دوره اسلامی برای فهم، تشخیص و اصلاح نواقص و زواید عارض بر اجساد (فلزات) سبعه مطرح کرده‌‌اند. آنها اجساد را هم‌چون بدن انسان، در معرض فساد و مرض می‌‌انگاشته و می‌کوشیدند تا براساس روابط علم‌‌المیزان، انحراف مزاج آنها را تشخیص دهند و بر اساس تدابیر کیمیایی از جمله ترکیب، این انحراف را برطرف و مزاج جسد را به وضعیت تعادلی خود نزدیک کنند. پیش ازاین و در بیشتر مطالعات رایج و موجود، مقوله اکسیر، یکی از مقولاتی بوده که بیشتر مورخان علم، برای فهم رابطه طب و کیمیا برآن متمرکز می‌شدند. اما دراین مقاله دیگر مفاهیم و روش‌‌های رایج در طب‌‌الاجساد از جمله مزاج، خاصیت و ترکیب و تدبیر، نیز شرح داده شده است. مطالعات تاریخ‌‌نگارانه مبتنی بر روش ترکیب که اساس طب‌الاجساد است، دامنه مطالعه درباب تعاملات طب و کیمیا را می‌‌تواند گسترش دهد. مواد و روش‌‌ها: این مقاله یک مطالعه کتابخانه‌‌ای است که برای سامان‌‌دادن و نگارش آن چند رساله در صناعت کیمیا از سه حکیم کیمیاگر بزرگ دوره اسلامی یعنی جابربن‌‌حیان، مویدالدین طغرایی و ایدمر جلدکی، بررسی و بخشی از مباحث آنها در ارتباط با طب‌‌الاجساد، اصلاح و درمان اجساد ارائه شده تا مفاهیم پایه و روش‌‌های اصلی در این دانش استخراج، شرح و تا حد ممکن بایکدیگر، مقایسه شوند. قبل از آن بر مبنای مقالات لاتینی، عربی و فارسی موجود و بر اساس جست‌وجوی مفهوم ارتباط طب و کیمیا در دوره اسلامی، پیشینه‌‌ای مختصر از آن گزارش شده است. یافته‌‌ها: بخش قابل‌توجهی از متون معتبرتر در کیمیای دوره اسلامی که متعلق به سه کیمیاگر نام‌دار این دوره است، به طب‌‌الاجساد اختصاص یافته است. در این بخش‌‌ها، مواد و روش‌‌هایی برای مداوا و اصلاح امراض در اجساد سبعه معرفی شده که استفاده از آنها با آنچه طبیبان انجام می‌داده‌اند مشابه است. بر اساس همین شباهت، در مواردی نیز اعضای بدن به قلم کیمیاگران توصیف و حتی رسم شده، علل امراض شرح و روش‌هایی نوآورانه برای درمان آنها پیشنهاد شده است. بحث و نتیجه‌‌گیری: طب‌‌الاجساد شاخه‌‌ای مطرح در متون کیمیاست که به‌واسطه شباهت مفاهیم و روش‌‌های آن با مفاهیم و روش‌‌های طب دوره اسلامی، می‌‌تواند محملی برای بازشناخت رابطه طب و کیمیا به‌‌شمار آید.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود

عضویت

تحتاج دخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.
إن كنت لا تقدر علی شراء الاشتراك عبرPayPal أو بطاقة VISA، الرجاء ارسال رقم هاتفك المحمول إلی مدير الموقع عبر webmaster@noormags.com .

You need Sign in to view the content of the article. If you are not a member, proceed from part Sign up.
If you fail to purchase subscription via PayPal or VISA Card, please send your mobile number to the Website Administrator via webmaster@noormags.com .

ورود / عضویت

ورود

عضویت