بررسی چالش‌های زنجیره تامین گوشت مرغ با رویکرد تفکر نظام‌مند مقاله

در طول ماه‌های اخیر قیمت گوشت مرغ افزایش شدیدی داشته که رفاه مصرف‌کنندگان را به‌خطر انداخته است؛ از سوی دیگر افزایش قیمت نهاده‌ها مشکلات بی‌شماری برای تولید‌کنندگان به وجود آورده است. با توجه به مشکلاتی که در طول زنجیره تأمین این محصول وجود دارد و با توجه به زیاد بودن فعالان و عوامل درگیر در این زنجیره؛ در این مطالعه روش تفکر سیستمی برای بررسی چالش‌های زنجیره تأمین گوشت مرغ به‌کار گرفته شده است. برای این منظور، روابط میان فعالان زنجیره در قالب نمودارهای علت معلولی بیان شده است و در ادامه آرکتایپ‌های موجود در سیستم شناسایی شده‌اند. نمودار علت معلولی شامل 6 حلقه بازخوردی مثبت و 14 حلقه بازخوردی تعادلی می‌باشد. آرکتایپ‌های شناسایی شده نیز شامل فرآیندهای تعادلی با تأخیر، اصلاحات ناموفق، انتقال فشار و بالاگیری مناقشه‌ها می‌باشند. در نهایت با تحلیل و بررسی آرکتایپ‌های شناسایی شده، پیشنهاد شد که به جای تخصیص ارز ارزان‌قیمت به واردات نهاده‌های دامی، سرمایه‌گذاری بیش‌تری در فناوری‌های نوین برای تولید نهاده‌های دامی در داخل کشور صورت گیرد. از سوی دیگر با توجه به اینکه امکان خودکفایی در تولید نهاده‌های دامی به‌خصوص تولید ذرت و کنجاله سویا در داخل کشور وجود ندارد؛ پیشنهاد شد که واردات این نهاده‌ها با ارز به نرخ بازار آزاد ‌صورت گیرد و برای خرید نهاده‌ها تسهیلات بانکی ارزان قیمت در اختیار تولید‌کنندگان قرار گیرد.

In recent months, the price of chicken meat has risen sharply, endangering the welfare of consumers; On the other hand, rising input prices have created several problems for producers. Given the problems that exist along the supply chain of this product and due to the large number of activities and agents involved in this chain; In this study, a system thinking approach has been used to investigate the challenges of the chicken meat supply chain.Two types of complexity, including combinatorial complexity and dynamic complexity can occur in systems such as the supply chain of the agricultural products. Combinatorial complexity is due to the presence of different elements or actors in the system; while dynamic complexity can occur even in the simple systems due to the interactions between agents over time (Sterman, 2000). Van Mai (2010) believes that system thinking is a appropriate approach for analyzing complex systems and identifying leverage points for intervention because it can investigate the interrelationships among several subsystems. Therefore, in this study, it was used system thinking approach to investigate interrelationships among agents of chicken supply chain actors in Iran.In this study, the relationships between chain agents were extracted in the causal loop diagram and then, the system archetypes were identified. The causal loop diagram includes 6 reinforcing loops and 14 balancing loops. Identified archetypes also includes balancing process with delay, fixes that fail, shifting the burden and escalation. Fixes that fail and shifting the burden archetypes showed that the livestock input import policy has not been helpful to regulate the domestic market. It has only made the system accustomed to supply the needed livestock input through imports and abandoned basic solutions. In addition, the corn and soybean meal import policy has not been effective in decreasing corn price and soybean meal price, because of the lack of monitoring on imported corn and soybean meal distribution.

/ شکل (٩) نمودار علت معلولی یکپارچه زنجیره تأمین گوشت مرغ Figure (9) Causal loop diagram of the chicken meat supply chain Source: Research findings حلقه های عرضه و تقاضای گوشت مرغ (آرکتایپ فرآیندهای تعادلی با تأخیر): همان طور که شکل ١٠ نشان میدهد با افزایش قیمت گوشت مرغ ، نسبت قیمت به هزینه تولید مرغ گوشتی افزایش مییابد و سودآوری تولید مرغ بیشتر میشود؛ بنابراین تقاضا برای جوجه یکروزه و خرید جوجه یکروزه از سوی تولیدکنندگان افزایش مییابد (لازم به یادآوری است که این مرحله همراه با تأخیر صورت میگیرد) و موجب افزایش تولید مرغ گوشتی شده ؛ با افزایش نسبت موجودی به تقاضا، قیمت گوشت مرغ را کاهش میدهد و حلقه تعادلی B١ را ایجاد میکند. / شکل (١١) حلقه های عرضه و تقاضای جوجه یکروزه (آرکتایپ فرآیندهای تعادلی با تأخیر) Figure (11) One-day old chicks supply and demand loops (Balancing process with delay archetype) Source: Research findings حلقه های عرضه و تقاضا و واردات ذرت (آرکتایپ های فرآیندهای تعادلی با تأخیر، اصلاح های ناموفق و انتقال فشار): همان طور که شکل ١٢ نشان میدهد؛ با افزایش قیمت ذرت ، تقاضای تولیدکنندگان برای این نهاده کاهش مییابد. / شکل (١٢) حلقه های عرضه و تقاضا و واردات ذرت (آرکتایپ های فرآیندهای تعادلی با تأخیر، اصلاح های ناموفق و انتقال فشار) Figure (12) Supply and demand and import loops of corn (Balancing process with delay, fixes that fail and shiften the burden archetypes) Source: Research findings حلقه های عرضه و تقاضا و واردات کنجاله سویا (آرکتایپ های فرآیندهای تعادلی با تأخیر، اصلاح های ناموفق و انتقال فشار): همان طور که شکل ١٣ نشان میدهد؛ با افزایش قیمت کنجاله سویا، تقاضای تولیدکنندگان برای این نهاده کاهش مییابد.