چکیده:
تغییرات و تحولات گستردهای که منطقه جغرافیایی خاورمیانه در یک قرن اخیر تجربه کرده است محصول مجموعه متفاوتی از عوامل تأثیرگذار میباشد. مطالعه عوامل مؤثر بر دگرگونی ساختار این منطقه جغرافیایی مدتها است که موردتوجه محققانی از رشتههای گوناگون علمی شده است. پژوهش حاضر که بر بستر دانش جغرافیای سیاسی انجامیافته است به دنبال پاسخگویی به این پرسش است: چه عواملی در شکلگیری ساختار سیاسی منطقه خاورمیانه مؤثر بودهاند؟ یافتههای این تحقیق نشاندهنده آن است که بهصورت کلی عوامل مؤثر بر این منطقه جغرافیایی را میتوان در قالب دو گروه عوامل تاریخی و نوظهور طبقهبندی کرد. از طرف دیگر، تحلیلهای ژئوپلیتیک این عوامل حکایت از آن دارد که شکلگیری و تحول ساختار سیاسی منطقه خاورمیانه همواره تحت تأثیر دودسته عوامل زیر بوده است: عوامل درونی (یا درونزا) و عوامل بیرونی (یا برونزا). تحلیل و ارزیابی یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که در کوتاهمدت خاورمیانه بهعنوان یک منطقه ازهمگسیخته جغرافیایی به حیات خود ادامه خواهد داد.
The vast changes that the geographical region of the Middle East has experienced in the last century are the product of a different set of influential factors. The study of factors affecting the transformation of the structure of this geographical region has long been the focus of researchers in various scientific disciplines. The present study, which is based on the knowledge of political geography, seeks to answer the question: What factors have been effective in shaping the political structure of the Middle East? The findings of this study indicate that in general, the factors affecting this geographical area can be classified into two groups of historical and emerging factors. On the other hand, geopolitical analyzes of these factors indicate that the formation and evolution of the political structure of the Middle East region has always been influenced by the following two factors: internal (or endogenous) factors and external (or exogenous) factors. Analysis and evaluation of the findings of this study indicate that in the short term, the Middle East will continue to exist as a geographically disintegrated region.
خلاصه ماشینی:
بررسي فرآيند تغيير و شکل گيري ساختارهاي سياسي خاورميانه با رويکرد جهاني عباس عاشري - دانشجوي دکتري جغرافياي سياسي، واحد علوم و تحقيقات ، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران ، ايران عزت الله عزتي ١- دانشيار جغرافياي سياسي، واحد علوم و تحقيقات ، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران ، ايران تاريخ دريافت : ١٤٠٠/٠٤/١٥ تاريخ پذيرش : ١٤٠٠/٠٨/١٦ چکيده تغييرات و تحولات گسترده اي که منطقه جغرافيايي خاورميانه در يک قـرن اخيـر تجربـه کـرده اسـت محصـول مجموعه متفاوتي از عوامل تأثيرگذار مي باشد.
پژوهش حاضر کـه بـر بسـتر دانـش جغرافياي سياسي انجام يافته است به دنبال پاسخگويي به اين پرسش است : چه عـواملي در شـکل گيري سـاختار سياسي منطقه خاورميانه مؤثر بوده اند؟ يافته هاي اين تحقيق نشان دهنده آن است که به صورت کلي عوامل مـؤثر بر اين منطقه جغرافيايي را مي توان در قالب دو گروه عوامل تاريخي و نوظهور طبقه بنـدي کـرد.
com مقدمه منطقه خاورميانه ، يکي از مناطق جغرافيايي جهان است که همواره به سبب ساختارهاي جغرافيـايي حـاکم بـر آن نـه تنها ازنظر محققان دانشگاهي، بلکه از سوي سياست سازان جهاني موردتوجه قرار داشـته اسـت (درايسـدل و بليـک ، ١٣٧٤).
اهميت تغييراتي که در ساختار خاورميانه پيش ازاين صورت گرفته اسـت و يـا اينکـه ممکـن اسـت در آينده به وقوع بپيوندد در دهه هاي اخير تحت تأثير توسعه ارتباطات جهاني و گسترش نقش آفريني رسانه ها در فرآينـدهاي ژئوپليتيک دوچندان شده است (احمدي پور و رشيدي، ١٣٩٧: ٢٢).