چکیده:
هدف اصلی در این جستار، برشمردن انواع به‌واژه در رمان‌های دورۀ مشروطه و مقایسۀ آنها با معادل ادبی، فرهنگی و اجتماعی امروزی و بررسی تحول آنهاست. برای نیل به این منظور به‌واژه در سه رمان سرگذشت یتیمان، مصاحبه و نیرنگ سیاه، از رمان‌های اجتماعی دورۀ مشروطه مطالعه شده‌است. در این جستار ابتدا به واژگان براساس بافت متن، موقعیت داستانی و مفهوم توجه شده، سپس سازوکار ساخت به‌واژه تعیین شده‌است. براساس این مطالعه می‌توان گفت به‌واژه‌ها علاوه‌بر مفهوم اصلی، معانی ضمنی را نیز شامل می‌شوند؛ این معانی می‌توانند برساختۀ اجتماع یا دورۀ تاریخی خاصی باشند یا عاطفه و ایدئولوژی خاصی را حمل کنند یا در مقابل واژگان و مفاهیم تابو به کار روند. در این مقاله نشان داده شده که رمان‌های مطالعه‌شده چگونه با به‌واژه‌ها، که با استفاده از سازوکارهای کاربرد اطناب، ایجاز، کنایه، استعاره، مجاز، ترکیب وصفی، ترکیب اضافی، استفاده از واژگان غیرفارسی، استفاده از واژگان کهن فارسی و استفهام انکاری ساخته شده‌اند، به بیان مفاهیم اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی دورۀ مشروطه پرداخته‌اند.
In this research, the main objective was to enumerate the types of euphemism in the novels of the Constitutional period and to compare them with the literary works, and cultural and social situations in addition to analyzing their evaluation through time. For this target, three novels “The orphan’s story”, “The interview”, and “The black trick”, which are considered as social novels of the Constitutional period, have been studied. In this research, the words based on the context, the narrative situation, and the concept they contain were examined and consequently were analyzed regarding the euphemism construction mechanism. Based on this study, it is argued that euphemisms, in addition to their main concept, include certain implicit meanings. These implications can be constructed in a particular community, or in a historical period and can also carry a certain emotion and ideology. Moreover, they can be used for taboo words and concepts. In this article, it has been shown how novels express social, cultural and moral concepts of the Constitutional period through euphemisms. The mechanisms of euphemism are verbiage, brevity, metonymy, metaphor, irony, descriptive phrase, adduct, use of non-Persian words, use of ancient Persian words, and repudiation questions.
خلاصه ماشینی:
براي نيل به اين منظـور بـه واژه در سـه رمـان سرگذشـت يتيمان ، مصاحبه و نيرنگ سياه ، از رمان هاي اجتماعي دورة مشروطه مطالعه شده است .
در اين مقاله نشان داده شده که رمان هاي مطالعه شده چگونه با به واژه ها، که با استفاده از سازوکارهاي کاربرد اطناب ، ايجاز، کنايه ، استعاره ، مجاز، ترکيب وصـفي، ترکيـب اضـافي، اسـتفاده از واژگان غيرفارسي، استفاده از واژگان کهن فارسي و استفهام انکاري ساخته شده اند، به بيان مفـاهيم اجتمـاعي، فرهنگي و اخلاقي دورة مشروطه پرداخته اند.
شايد بتوان گفت به واژه درواقع همان حسن تعبير است ، چون سعي مـيکنـد بـار معنايي منفي موجود در برخي از مفاهيم را کاهش دهد و بـه شـيوه اي نـرم تـر و تلطيـف شـده مفهوم را ادا کند، البته گاه شاهد استفاده از به واژه بـراي بـرانگيختن احساسـات مخاطـب نيـز خواهيم بود که براي نيل به اين منظور لازم است بر شدت واژه افزوده شود تا تأثير بيشتري بر مخاطب داشته باشد.
پرسش هاي پژوهش اينکه در رمان هـاي دورة مشـروطه چـه بـه واژه هـايي بـراي بيـان چـه مفاهيمي کاربرد داشته اند و براي ساخت آنها از چه سازوکارهايي استفاده ميشده است و ديگـر اينکه آيا اين به واژه ها با گذر زمان دچار تحول گشته اند يا خير و در صورت تحول يافتن صـورت جديد به واژه چگونه است ؟ بررسي به واژه در اين مقاله در چارچوب رويکرد واژگـاني صـورت گرفتـه و بـه سـطح اقـلام واژگاني محدود شده است .
(
, 
, 
)
