چکیده:
همان طور که مشهور است، نظریه نسبیت خاص بر دو اصل‌موضوع استوار است: (1) اصل «نسبیت»؛ (2) اصل «ثابت و یکسان بودن سرعت نور در همه دستگاه‌های لخت در خلأ». در این نظریه، اصل دوم، نه اصلی بدیهی است و نه نتیجة منطقیِ سایر اصول‌موضوعه است. بنابراین جهت ارزیابی اعتبار این اصل، آزمون تجربی آن ضروری خواهد بود. در این نوشتار، روشن می‌شود که با فرض پذیرش نظر رایج مبنی بر قراردادی بودنِ روش همزمان‌سازی ساعت‌ها، تأیید تجربیِ اصل‌موضوع دوم، ممکن نیست. با این وجود، نشان داده می‌شود که با تدارک آزمایشاتی جهت بررسیِ «استقلال سرعت نور از سرعت منبعش»، امکان نقض اصل‌موضوع دوم وجود دارد. شرایط قطعی بودن این آزمون‌ها نیز بیان می‌شود.
As is well known, special theory of relativity rests on two postulates: (1) the postulate of “relativity”; (2) the postulate of “the constancy of the speed of light in vacuum in all inertial frames”. In this theory, the second postulate is neither an obvious principle nor a logical consequence of other obvious principles. Therefore, in order to evaluate the validity of this postulate, its experimental verification is necessary. In this paper, it becomes clear that by accepting the common thesis of the conventionality of distant clocks synchronization, the experimental verification of the second postulate is not possible. However, it is shown that by conducting experiments to examine “the independence of the speed of light from the speed of its source”, the experimental refutation of the second postulate is possible. It is explained that under what conditions these experiments are crucial.
خلاصه ماشینی:
از طـرف دیگـر میدانیم که روش هم زمان سازی ساعت های یک دستگاه مختصاتِ لخـت در نظریـه نسـبیت خاص ، روش هم زمان سازی نوری انشتین (s light synchronization methodتEinstein) اسـت که مبتنی بر فرض همسان گردی سرعت یک طرفۀ نور (One-way speed of light) (بـه معنـای یک سان بودن مقدار سرعت نور بـر روی یـک خـط راسـت ، در دو جهـت ) در آن دسـتگاه مختصات لخت میباشد.
البته در مورد اندازه گیری میانگین سـرعت دوطرفـه نـور (مسـیر بسـته ) (Two-way speed of light)، وضـعیت متفـاوت اسـت ؛ چـرا کـه در ایـن مـورد، نیـازی بـه هم زمان سازی ساعت های دور از هم نیست و ثابت بودن مـدت زمـان حرکـت نـور در یـک مسیر بسته را میتـوان تنهـا بـا اسـتفاده از یـک سـاعت واقـع شـده در یـک مکـان ثابـت ، موردآزمایش قرار داد.
عدّه ای دیگر از فیزیک دانـان بـر ایـن باورنـد کـه بـا فـرض پـذیرش نظـر رایـج مبنـی بـر قراردادیبودنِ روش همزمان سازی ساعت ها، امکان اندازه گیری تجربـی سـرعت یـک طرفـۀ نور به طور کلی منتفی است و یا این که حداقل در نظریۀ آزمون منصـوری -سکسـل چنـین امکانی فـراهم نیسـت ( Minguzzi ؛١٩٩٩ .
از طرف دیگر، روشن اسـت کـه اندازه گیری سرعت یک طرفۀ نور در نظریه نسبیت خاص ، ممکن نیست (چرا که بـا پـذیرش روش همزمان سازی نوری انشتین در این نظریه ، امکان اندازه گیری سـرعت یـک طرفـۀ نـور ازبین رفته است ).
(
, 
, 
)
