چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی شرایط الگوهای گردش جوّ در ماههای خیلیمرطوب کشور سوریه انجام گرفته است. با محاسبه شاخص بارش استاندارد (Z)) و استفاده از دادههای بارش 16 ایستگاه همدید سوریه در دوره آماری (1977- 2016)، ماههای خیلی مرطوب مشخص شد. سپس نقشههای ترکیبی از فراسنجهای فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل و مولفههای باد در ترازهای 850، 700، 500 و 250 هکتوپاسکال و همچنین رطوبت ویژه تراز 850 و امگای تراز 700 هکتوپاسکال از دادههای شبکهبندی شده NCEP-NCAR تولید و برای بررسی همدید الگوهای گردش جوی ماههای خیلیمرطوب مورد استفاده قرار گرفت. یافتههای تحقیق بیانگر آن است که مهمترین الگوی مؤثر در ایجاد ماههای خیلیمرطوب سوریه شکلگیری ناوه عمیقی است که محور آن تقریباَ بین شرق ترکیه و غرب مصر بوده و سوریه در جلوی این ناوه قرار میگیرد. این ناوه به ویژه در ترازهای میانی و بالایی باعث ریزش هوای سرد بر روی شرق مدیترانه میشود. الگوی تاوه قطبی در ترازهای 700 و 500 هکتوپاسکال با حرکت به سمت عرضهای پایین سبب فرارفتهای یادشده گردیده است. شکلگیری مقادیر منفی امگا و جریانهای صعودی هوا بههمراه جریانهای جنوبغربی باد در تراز دریا و سایر ترازها برروی سوریه باعث ریزشهای بالاتر از میانگین شده است.
The aim of the study was to investigate the conditions of atmospheric circulation patterns in the very wet months of Syria. By calculating the standard precipitation index (SPI) and using the precipitation data of 16 Syrian synoptic stations in the statistical period of 2016-2017, very wet months were identified. Then, combined maps of sea level pressure parameters, geopotential height and wind components at 850, 700, 500 and 250 hpa levels, as well as specific humidity at 850 level and 700 hpa level omega from NCEP-NCAR gridded reanalysis data were produced and were used to study the synoptic atmospheric patterns of very wet months. The findings show that formation of a deep trough is the most important model for creating very humid Syrian months, which is centred almost between eastern Turkey and western Egypt, and Syria is located in front of this trough. This trough, especially in the middle and upper atmospheric levels, causes to falling cold air on the eastern Mediterranean. The moving polar trough pattern at 700 and 500 hpa levels towards lower latitudes had caused the aforementioned advections. Formation of negative values of omega and rising air currents, along with southwest winds at sea level and other levels over Syria, have caused above-average rainfalls.
خلاصه ماشینی:
سپس نقشه های ترکیبی از فراسنج های فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل و مولفه های باد در ترازهای ٨٥٠، ٧٠٠، ٥٠٠ و ٢٥٠ هکتوپاسکال و همچنین رطوبت ویژه تراز ٨٥٠ و امگای تراز ٧٠٠ هکتوپاسکال از داده های شبکه بندی شده NCEP-NCAR تولید و برای بررسی همدید الگوهای گردش جوی ماه های خیلیمرطوب مورد استفاده قرار گرفت .
میتوان گفت که حرکت به سمت عرض های پایین تاوه قطبی در ترازهای ٧٠٠ و ٥٠٠ هکتوپاسکال به ویژه در ترازهای میانی و بالایی که سبب فرارفت و ریزش هوای سرد بر روی شرق مدیترانه میگردد و شکل گیری مقادیر منفی امگا و جریان های صعودی هوا به همراه جریان های جنوب غربی باد در تراز دریا و سایر ترازها بر روی سوریه ، باعث ریزش های بالاتر از میانگین شده است .
جدول ١- ویژگیهای ایستگاه های هواشناسی سینوپتیک سوریه (منبع ؛ اداره کل هواشناسی سوریه ) Table 1- Characteristics of Syrian synoptic meteorological stations (Source; Meteorological Office of Syria) (به تصویر صفحه رجوع شود) جدول ٢- طبقه بندی شدت ترسالی و خشکسالی بر اساس شاخص نمرات استاندارد شده بارش ZSIP (٢٠٠٣ ,Khalili and Bazrafshan) Table 2- Classification of wet and drought severity based on ZSIP (Khalili and Bazrafshan, 2003) (به تصویر صفحه رجوع شود) به هدف مشخص نمودن موقعیت تاوه قطبی (منحنیهای شمالی، میانی و جنوبی) در تراز ٧٠٠ و ٥٠٠ هکتوپاسکال و نقش جابجاییهای آن در رخداد ماه های خیلی مرطوب ، در پژوهش حاضر از نتایج (٢٠٠٣) Davis &Frauenfeld برای ماه های مختلف که در جدول (٣) آمده ، استفاده شد.